Basmala – buبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِdir, Qur'on o'qimoqchi bo'lgan kishi tilovatga kirishishdan avval basmala aytishi lozimdur.
Alloh taolo o'z rasuliga shunday amr etgan: “O'qi (ey, Muhammad! Butun borliqni) yaratgan zot bo'lmish Rabbing ismi bilan!” (A'laq, 1).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Avvali Allohning ismi ila boshlanmagan har bir ish, oxiri yaxshilik ila tugamaydigan ishdir”, deganlar, (Imom Ahmad rivoyati).
Basmalani aytish Alloh taoloning buyrug'iga va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlariga amal qilishdir.
Basmala isti'ozadan keyin, oyatdan avval o'qiladi. Faqatgina “Tavba” surasining boshida o'qilmaydi. Sababi, mushaflarda shunday kelgan. Yana bir sababi shuki, basmalada rahmat, mehr ma'nosi bor. “Tavba” surasi esa, urush, shiddat, mushriklarga nisbatan qattiqlik haqidadir. Yana boshqa bir sababi, “Tavba” surasi o'zidan avvalgi “Anfol” surasining davomi, ya'ni, bu ikki sura aslida bitta sura ekanligi ehtimoli ham bor.
Istioza, basmala va suraning boshini o'qilishi
Sura oxiri, basmala va keyingi suraning boshini o'qilishi
Ya'ni bir surani tamomlab, keyingi suraga o'tmoqchi bo'lganimizda, quyidagi uch yo'ldan birini tanlashimiz mumkin:
Bunda to'rtinchi ko'rinish yo'q, ya'ni suraning oxirini basmalaga qo'shib o'qib, to'xtab, keyingi suraning boshi o'qilmaydi, chunki basmala suraning oxirgi oyatiga o'xshab qoladi. Basmala suraning boshida o'qish uchundir, oxirida emas.
“Anfol” surasining oxirini va “Tavba” surasining boshini o'qilishi:
Mulohaza: Biz istioza, basmala va sura boshi haqida gapirib o'tdik. Agar suraning boshidan emas, o'rtasidan o'qilmoqchi bo'linsa, istioza, basmala va qasd qilingan oyat o'qiladi.
“Tavba” surasining o'rtasidan o'qilmoqchi bo'lsa, istiozaning o'zi bilan kifoyalanib, basmalani o'qimagan durust.
Mir Arab o'rta maxsus islom bilim yurti o'qituvchisi
Abdusamad Tojiddinov
100 ta SIR-ASRORLI IBORA
yoxud
ODAMLAR BILAN
MULOQOT (oila, uy, ishxona, jamoat joylari) DAGI
100 ta “SЕHRLI SO‘Z”ni
ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:
(1-qism)
KALOMULLOHNING OYATI KARIMALARIDA
XUDOIM TAOLO MARHAMAT QILADI:
JANOBI PAYG‘AMBARIMIZ
RASULULLOH SALLALLOHU ALAYHI VASALLAM
MЕHR-MURUVVAT TARIQASIDA MARHAMAT QILADILAR:
(1 – qism tugadi. Davomi bor...).
Ibrohimjon domla Inomov