Odamlar ikki turli bo'ladi:
Birinchisi: yaxshilikka kalit hamda yomonlikka qulf bo'lgan kishilar. Bunday kishilarni shijoatlantirayotganini, sizni yaxshilikka undayotganini, qo'lingizdan tutayotganini, sizga umid baxsh etayotganini, boshqalarning dardini his qilib yashayotganini ko'rasiz.
Ikkinchisi esa: yaxshilikka yopiq, yomonllikka ochiq odamlar. Bunday odamlar bor shashtingizni ham tushurib yuboradi, yo'lingizdan to'xtatishdan boshqa g'ami bo'lmaydi. Doim nimadirdan shikoyat qilib, norozi bo'lib yuradi. Umidsizlik va bezovtalikka ko'nikkan odamlar bo'ladi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Odamlar ichida yaxshilikka kalit, yomonlikka qulf bo'lganlari bor va yomonlikka kalit, yaxshilikka qulf bo'lganlari ham bor. Alloh yaxshilik kalitlarini qo'liga bergan kishiga Jannat xush bo'lsin! Alloh yomonlik kalitlarini qo'liga bergan kishiga vayl (do'zaxdagi bir vodiy) bo'lsin”.
Yo Robb, barchamizni yaxshlikka kalit, yomonlikka qulf qilib qo'ygin!
Odamlar ichida boshqalarga ofiyat bo'ladigan, gapirsa odamlar undan manfaat oladigan, maslahat bersa xolis va rost maslahat beradigan, Alloh azza va jallani rozi qiladigan ishlarda peshqadam bo'ladigan kishilar bor. Ana shunday kishilar yaxshilik kaliti, hidoyat elchisi, yomonlik qulfi, Rahmonning g'azabidan omonda erur!
Yana ayrim odamlar borki, ular xuddi yomon illatga, dardga o'xshaydi. Biror joyga borsa falokat boshlanadi. Odamlar bilan suhbatlashsa, ularga zarar beradigan, foydasiz narsalarni o'rtoqlashadi, ularni yaxshilikdan mahrum etadi. Har xil ta'yini yo'q gap-so'zlarni gapirib boshlarini qotiradi. Biror kim bilan muomala qilsa yomonlik qiladi. Yerda har xil buzg'unchiliklar qiladi, o'zini shaytonga askar tutadi va razil ishlarga qo'l uradi. Natijada yomonlikka kalit, yaxshilikka qulfga aylanadi, qo'yadi.
Endi savol: Qanday qilib yaxshilik kalitlaridan bo'lishingiz mumkin?
Avvalo, har bir so'zingizda xolis Alloh uchun gapiring, har ishingizda xolis Allohni qasd qiling. Allohning savobidan umid qilmay gapirgan gapingiz, qilgan ishingiz bo'lmasin!
Duoni va Allohga yolvorib iltijo qilishni ko'paytiring. Duolaringizda yaxshilik kalitlaridan bo'lishni so'rang. Zero duoning o'zi yaxshilik kalitidir. Alloh taoloning ismlaridan biri ham “Fattoh” (“Ochuvchi”) erur. Shunday ekan Allohga mana shu ismi va boshqa ismlari bilan iltijo qilib, sizni yaxshilik kalitlaridan va yomonlik qulflaridan qilishini so'rang!
Go'zal xulqlar ila ziynatlaning, yomon, pastkash fe'llardan uzoq bo'ling. Hulqi razilliklardan, yomon illatlardan tutib turadigan go'zal xulqli kishilar bilan do'stlashing!
Yaxshilarga hamroh bo'ling, yomon do'stlardan uzoqlashing.
Qalbingizda mo'minlarga faqat xayrixohlikni saqlang. Allohning bandalariga xayrixoh bo'ladigan odam – birodarlariga yaxshilikni ravo ko'radigan odamdir. Inson xayrixoh va ishonchli bo'lmaguncha yaxshilik kaliti bo'la olmaydi.
Bir kun kelib Allohning qarshisida turishingizni yodda tuting. U kunda Alloh sizni amallaringizga ko'ra hisob-kitob qiladi. Bu hayotda qilgan ishlaringizga binoan jazolaydi yoki mukofotlaydi. Shunday ekan har birimiz bugungi kunda qilayotgan amallarimizga e'tiborimizni qaratishimiz lozim: ishlarimiz islomga va islom ahliga xizmat qilyaptimi yoki botilga va botil ahligami? Agar to'g'ri yo'nalishda ketayotgan bo'lsa-ku, xo'p-xo'p, uni davom ettiraveramiz. Ammo buning aksi bo'lsa, uni to'g'ri yo'lga yo'naltirish darkor!
Doktor Hasson Shamsi Poshoning "Metin qoyalar" kitobidan
G'iyosiddin Habibulloh, Ne'matulloh Isomov tarjimasi.
Hanafiy mazhabimizda «ishorai sabboba» sunnat amal xisoblanadi. U to‘g‘risida bir necha hadisu shariflar vorid bo‘lib, quyidagi manbalarda u to‘g‘risida va qanday qilinishi borasida to‘xtalib o‘tilgan. Abu Lays Samarqandiy “Navozil”, Kamoliddin Ibnu Humom “Fathul qodir”, Alloma Alouddiyn Kosoniy “Badoi’us Sanoiy”, Ibn Obidiyn “Raddul muxtor”, Abdulhay Laknaviy “Umdatur ri'oya”, “E’lo’us sunan” kabi mo‘tabar manbalarda ham sunnat ekanligi zikr qilingan. Bu haqida Aliy Qoriy ikkita “Tazyinul ibora tahsinul ishora” va “At-tadhiynu lit tazayyun”, Hofiz Ibn Hajar “Talhisul hobir”, Ibn Obidiyn “Raf’ ul taraddud” nomli bir qator risolalarda ham yozib o‘tganlar.
Imom Termiziy Abu Humayddan rivoyat qiladilar: “O‘ng kaftlarini o‘ng tizzalariga, chap kaftlarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilar edilar”.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sallolohu alayhi vasallam namozda, ya’ni tashahhudga o‘tirsalar o‘ng qo‘llarini o‘ng tizzalarini ustiga chap qo‘llarini chap tizzalarini ustiga qo‘yib ko‘rsatkich barmoqlarini ko‘tarib ishora qilardilar. Chap qo‘llari tizzalarini ustida turar edi”. Ushbu hadisga sahobalar, tobe’inlar amal qilib, tashahhudda ishorani ixtiyor qildilar. Ahmad Nofi’dan rivoyat qiladilar: “Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo namozda tashahhudga o‘ltirsalar ikki qo‘llarini ikki tizzalariga qo‘yib barmoqlari bilan ishora qilib, ishora qilgan barmoqlariga qarab turar edilar, so‘ng Rasululloh sallalohualayhi vasallam: “Barmoq bilan ishora qilish shaytonga temirdan ham shiddatliroq”, derdilar.
Aliy Qoriy “Tazyinul ibora tahsinul ishora” kitoblarida ushbu hadisni sharhlab aytadilarki, “Barmoq bilan ishora qilish urushda temir qurolni ishlatishdan ham qiyinroqdir, go‘yo tavhidga ishora qilish bilan shayton mo‘min bandani adashtirishi, shirkka olib borishdan bo‘lgan umidini kesadi”.
Imom Suyutiy “Jome’ul kabir” kitoblarida Uqba ibn Omirdan rivoyat qiladilar: “Kishi namozida ishora qiladigan har bir ishorasiga o‘nta hasanot yoziladi”, dedilar.
Ibn Obidiyn “Raf’ul taraddud” nomli kitoblaridagi «ishorai sabboba» haqida vorid bo‘lgan hadislar, olti sahih kitoblarning hammasida zikr qilingan. U hadislarni hattoki, ma’naviy mutovotir deyish durust bo‘ladi deganlar.
«Ishorai sabboba» qilish borasida sahobalar, ularga ergashgan tobe’inlar ixtilof qilmadilar. Imom Abu Hanifa va u zotning ikki shogirdlari Imom Abu Yusuf va Imom Muhammmad, Imom Molik, Imom Shofeiy, Imom Ahmad ibn Hanbal hamda mutaqaddim ulamolar «ishorai sabboba» sunnat ekanligiga ittifoq qilishgan.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, «ishorai sabboba»ni tashahhudga o‘tirganda, duoni o‘qib “Ashhadu anna...” deganda namozxon o‘ng qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘ini ko‘taradi, “illalloh” deganda tushiradi. Tashahhud duosini avvalidan qo‘lni qimirlatib turish durust emas. Shuni takidlash lozimki, «ishorai sabboba» rivoyatlaridan bexabar bo‘lib, bu amalni qilmagan namozxonni aslo malomat qilinmaydi.
Namangan shahar "Mulla Bozor Oxund" jome masjidi
imom noibi Anvarxon Akramov
Manba: @Softalimotlar