Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
16 Июл, 2025   |   21 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:24
Қуёш
05:04
Пешин
12:34
Аср
17:40
Шом
19:58
Хуфтон
21:31
Bismillah
16 Июл, 2025, 21 Муҳаррам, 1447

Ислом Австралияга қандай кириб келди?

19.09.2020   3061   4 min.
Ислом Австралияга қандай кириб келди?

Австралиянинг маҳаллий халқлари ва Toррес бўғози аҳолиси христиан колонизаторлари келишидан анча олдин мусулмонлар билан мунтазам алоқада бўлган. Бугунги кунда ҳам Ислом баъзи аборигенларнинг қалбида акс-садо бермоқда.
Австралиядаги Исломнинг кириб келиш тарихини қитъанинг шимолий қисмидаги Aрнем-Лендр ярим оролида жойлашган қизил қояларга ўйиб ёзилган елканли қайиқларнинг кичик чизмалари билан айтиш мумкин. Бу анъанавий индонезия қайиқлари "прау" сифатида маълум - айнан уларда трепанг ва денгиз бодрингини излаб ривожланаётган Макасар тижорат шаҳридан мусулмон балиқчилар етиб келишган.
Улар биринчи марта Шимолий Австралияда қачон пайдо бўлганлари маълум эмас. Баъзи тарихчилар бу 1750 йилларда содир бўлган деб айтишади. Лекин ғор расмлари устига туширилган ари мумининг радиуглерод таҳлили бу анча олдин бўлган, деб тахмин қилиш имконини берди. Фигуралардан бири 1664 йилгача қилинган кўринади, эҳтимол, бу 1500 йилларга тўғри келар.
Макасардан келган балиқчилар бу ерга ҳар йили Хитой тиббиёти ва ошхонасида ишлатилиши туфайли юқори нархга эга бўлган денгиз бодрингларини йиғиш учун келишган. Мелбурндаги Монаш университети антропологи Жон Бредли сўзларига кўра, бу Австралиянинг халқаро алоқалардаги илк тажрибаси бўлди ва бу муваффақиятга эришди.
Макасарлик баъзи савдогарлар Австралияда қолишди. Ислом ақидаси аборигенларнинг ғор санъатига таъсир этибгина қолмай, балки уларнинг мифологиясига ҳам таъсир кўрсатган. Мисол тариқасида "валита-валита"деган фигурани келтириш мумкин. Исм арабча "Аллоҳ таоло" иборасидан келиб чиққан бўлиб, айнан шу маънони англатади. Маросим эгилишлари мусулмонларнниг саждасига ўхшайди.
Макассар аҳолисининг аборигенлар ва Торрес бўғози ороллари аҳолиси билан савдоси 1906 йилда оғир солиққа тортиш ва оқ рангдан бошқа рангли одамларнинг савдосини чеклаган ҳукумат сиёсати туфайли якунланди. Бир аср ўтгач, Шимолий Австралияда абориген жамоалар Макасар савдогарлар билан биргаликда тарихга ҳурмат, ўзаро ишонч ва ҳурмат бир давр сифатида уни хотирлашади.
Бу Австралияда мусулмонлар ва маҳаллий халқлар ўртасидаги ягона алоқа эмас эди. XIX-XX асрлар оралиғида Жанубий-Шарқий Осиёдан малайлар Австралиянинг шимоли-Ғарбий соҳилидаги Брум шаҳрида инжу саноатида ёлланма ишчилар сифатида Австралияга кела бошладилар. Макасар аҳолиси сингари малайлар ҳам маҳаллий туб халқлар билан турмуш қуришган ва минтақага Исломий диний ва маданий амалиётларни жорий этишган. Бу ўзароҳамкорлик ҳозир Шимолий Австралияда кўплаб оилаларда кузатилмоқда.
26,000 аҳолиси бўлган Алис-Спрингс шаҳри чеккасида Австралия марказида бир масжид бор. Уни "афғон масжид" деб аташади, негаки 1860 ва 1930 йиллар орасида деярли 4000 туя етакчилари ўз туялари билан Австралияга келишган. Уларнинг кўпчилиги Афғонистондан эди, лекин баъзилари Ҳиндистон ва ҳозирги Покистондан ҳам эди. Улар чўл ерларини ривожлантиришда асосий роль ўйнади ва минтақада инфратузилмани яратиш ёрдам беришди.
Уйдан узоқда, афғонистонлик туя етакчилар Марказий Австралия бўйлаб кўплаб қўлбола масжидлар қуришган ва уларнинг кўпчилиги маҳаллий одамлар билан қон-қариндошлик алоқаларини ўрнатишган. Туя етакчилари учун эҳтиёж 1930 йилда ҳамма жойда автомобиль транспорт воситалари жорий этилгандан кейин ғойиб бўлди. Бугунги кунда Алис-Спрингсдаги афғон масжиди асосан Ҳиндистон, Покистон ва Афғонистондан келган муҳожирлар билан тўлиб тошган.
Islamisemya.com маълумотига кўра бугунги кунда тобора кўпроқ аборигенлер Исломни қабул қилмоқда. 2011 йилда Австралияда аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 1 1140 нафар киши ўзини мусулмон деб атаган. Бу мамлакат аборигенларининг 1% дан камроғини ташкил этади. Эҳтимол, энг машҳур мусулмон - икки карра жаҳон бокс чемпиони Энтони Мандайн ҳислобланади.
Баъзи аборигенлар учун Ислом одатий маданий алоқаларнинг давоми, христианлик эса мустамлакачилик билан боғлиқ. Мусулмон Жастинn Агале айтганидек, "Ислом Фитр ва Тавҳид ҳақида аниқ фикрларга эга ва биз табиат билан уйғун яшашимиз керак".

Бироқ, баъзи аборигенлар учун Исломга мурожаат қилиш янги ҳодисадир. Муҳаммад (номи ўзгартирилган) қачонлардир бошпанасиз эди ва спиртли ичимликларни истеъмол қилар эди, лекин шариат аҳкомлари - мунтазам ибодат, ўз-ўзини ҳурмат қилиш, спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддалар, қимор ўйинларни рад этиш – унга зарарли одатлардан қутулиш имконини берди. Энди у барқарор ишга эга.
"Ислом дини билан танишганимда, умримда биринчи марта ўзимни инсондек ҳис қилдим. Ислом динида топган энг жозибали нарсаларимдан бири, бу унинг мукамаллиги ва бутунлигидир", - дейди Муҳаммад.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Дунё янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

“Одамларни афв этадиганлар...”

16.07.2025   327   4 min.
“Одамларни афв этадиганлар...”

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Абдурраззоқ Санъоний айтади: Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум намоз учун таҳорат қилаётган эди. Шу пайт сув қуйиб турган жория қўлидан обдаста тушиб кетиб, унинг юзига озгина шикаст етказди. Али ибн Ҳусайн бошини кўтариб, жорияга қаради. Жория вазиятни юмшатиш мақсадида Қуръони карим оятларидан ўқиди: “... Ғазабларини ютадиган... (Оли Имрон сураси, 134-оят). Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум жимгина жавоб берди: “Ғазабимни босдим”.

Жория оятнинг давомини ўқиди: ...одамлар-ни (хато ва камчиликларини) афв этадиганлардир....

У киши деди: “Мен сени афв этдим”.

Жория оятнинг охирини ўқиди: Аллоҳ эзгулик қилувчиларни севар”.

Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум деди: “Бор, сен Аллох йўлида озодсан”.

Абдуллоҳ ибн Ато айтади: “Али ибн Ҳусайннинг бир ғуломи (қули) хатога йўл қўйди ва жазога лойиқ бўлди. Али ибн Ҳусайн қамчини олди. Сўнг у зот бундай оятни ўқиди: (Эй Муҳаммад!) Имон келтирган кишиларга айтинг, улар Аллоҳ кунлари (қиёмат)дан умид қилмайдиган кимсаларни кечириб юбораверсинлар! Шунда (у сабрли) кишиларни қилган ишлари (кечиришлари) сабабли мукофотлагай! (Жосия сураси, 14-оят).

Қул эса деди: “Мен бундай эмасман, мен Аллоҳнинг раҳматидан умидворман ва унинг азобидан қўрқаман”.

Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум қамчини ташлаб юборди ва деди: “Сен Аллоҳ йўлида озодсан”.

Мусо ибн Довуд айтади: Али ибн Ҳусайн хизматкорини икки марта чакирди, у жавоб бермади. Учинчи марта чақиргач жавоб қилди. Али ибн Ҳусайн унга деди: “Эй ўғлим, овозимни эшитмадингми?”.

Хизматкор: “Эшитдим”, деди.

Али ибн Ҳусайн сўради: “Нега жавоб бермадинг?”.

Хизматкор: “Сизнинг шафқатингизга ишондим”, деди.

Абдулғофир ибн Қосим айтади: Али ибн Ҳусайн масжиддан чиқиб кетаётган эди. Бир одам келиб уни ҳақорат қилди. Шунда Алининг хизматкор ва қуллари унга ташланишди.

Али ибн Ҳусайн уларни тўхтатди ва бундай деди: “Бас қилинглар, унинг ҳолатига қаранглар”.

Сўнгра ўша одамга деди: “Бизда сиз билмаган яна кўп нарсалар бор. Агар сизга ёрдам керак бўлса, айтинг, ёрдам берайлик”. Ўша одам хатосини англаб, уялди ва ортига қайтди.

Али ибн Ҳусайн уни ёнига чақириб, ўзи кийиб турган чакмонини елкасига ташлади ва минг дирҳам пул бердирди.

Абу Яъқуб Музаний дейди: Ҳасан ибн Ҳасан билан Али ибн Ҳусайн ўртасида бир оз нохушлик бўлиб қолди. Ҳасан бир куни масжидда Али ибн Ҳусайннинг ёнига келди, уни турли сўзлар билан ҳақорат қилди. Али ибн Ҳусайн эса унга бир оғиз ҳам жавоб қайтармади.

Сўнгра Ҳасан чиқиб кетди. Кечаси у алининг уйига борди ва эшигини қоқди. Али ибн Ҳусайн эшикни очиб чиқди. Ҳасан унга:

- Эй ака, агар сиз ҳақиқатан ҳам мен айтганларимдек бўлсангиз, Аллоҳ мени мағфират қилсин. Агар мен ёлғончи бўлсам, Аллох сизни мағфират қилсин, деди ва кетди.

Али ибн Ҳусайн ортидан бориб, етиб олди ва уни оғушига олди. Иккови йиғлаб юборишди. Шунда Ҳасан:

- Қасамки, энди сиз хафа бўладиган бирон иш қилмайман, - деди.

Али эса унга: - Сен ҳам менга айтган сўзла ринг учун ҳалолликдасан,- деди.

Ибн Аби Дунё ривоят қилади: Али ибн Ҳусайннинг хизматкори шошган ҳолда ошхонадан темир печни олиб келаётган эди. Кутилмаганда темир печ тушиб кетди кетди ва нариги томондан пастга тушиб келаётган Али ибн Ҳусайн ўғлининг бошига тегиб, жароҳат етказди. Оқибатда у ҳалок бўлди. Меҳмонлар билан суҳбатлашиб ўтирган Али ибн Ҳусайн ўрнидан сакраб туриб, хизматкорга деди: “Сен озодсан. Бу ишни қасддан қилмаганингни биламан”. Сўнгра Али ибн Ҳусайн маййитни дафн этиш тадоригини кўрди.

Шайх Маҳмуд МИСРИЙнинг “Солиҳ ва солиҳалар ҳаётларидан қиссалар”
номли асаридан Илёсхон АҲМЕДОВ таржимаси.

Мақолалар