22 Декабр, 2024, 21 Жумадул сони, 1446
22 Декабр, 2024, 21 Жумадул сони, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога шукрки, юртимиздаги инсон манфаатларига қаратилган ислоҳотлар дунё ҳамжамияти томонидан ҳам муносиб эътироф этилмоқда, тақдим этилган таклиф-ташаббуслар ҳаётийлиги билан муҳим аҳамият касб этаётир. Натижада мамлакатимиз дунё миқёсида ўз ўрни, ўз сўзига эга бўлиб, довруғи янада юксалмоқда.
Президентимизнинг 2023 йил 17-21 сентябрь кунлари АҚШга қилган сафари ҳам самарали мулоқотлар, манфаатли учрашувлар ва фойдали келишувларга бой бўлди. Айниқса, давлатимиз раҳбарининг 19 сентябрь куни Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 78-сессиясидаги нутқида жаҳон ҳамжамиятини бугунги кунда муҳим бўлган масалаларга эътибор қаратиб, бир қатор таклифларни илгари сургани океанорти сафарининг энг муҳим нуқтаси бўлди.
Таъкидлаш керакки, сўнгги йилларда Ўзбекистон ва БМТ ўртасидаги ҳамкорлик мисли кўрилмаган юксак даражага чиқди. Биргаликда қарийб 140 та дастур ва лойиҳалар муваффақиятли амалга оширилгани, айниқса, Ўзбекистон ташаббуси билан БМТ Бош Ассамблеясининг 6 та резолюцияси қабул қилингани фикримизни яққол тасдиқлайди.
Шунингдек, Ўзбекистон БМТнинг бир қатор нуфузли тузилмаларига сайланди ва уларнинг ишида фаол иштирок этмоқда. Биргаликда глобал кун тартибига оид, жумладан, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш, туризмни ривожлантириш, камбағалликка ва иқлим ўзгаришига қарши курашиш масалалари бўйича йирик халқаро тадбирлар ўтказилмоқда.
Юртбошимиз ўз чиқишида “Биз ҳуқуқий, дунёвий, демократик ва ижтимоий давлат бўлмиш Янги Ўзбекистонни барпо этиш сиёсатини қатъий давом эттирмоқдамиз. Мамлакатимиз “Инсон қадри ва манфаатлари учун” деган эзгу ғоя асосида демократия ва адолат тамойилларини мустаҳкамлашга қаратилган туб ислоҳотлар йўлидан дадил илгари бормоқда”, дея таъкидлади.
Дарҳақиқат, бугун юртимизнинг барча жабҳасида изчил ислоҳотлар давом этмоқда. Бу эса, ўз навбатида, халқимизнинг турмуш фаровонлиги ошишига, юрт равнақи ва дунё миқёсида муносиб ўрин эгаллашида муҳим омил бўлаётир. Айниқса, барча йўналишда “Инсон қадри ва манфаатлари учун” деган тамойил асосида иш олиб борилаётгани бу ислоҳотларнинг янада самарали кечишига, халқимизнинг розилигига замин бўлмоқда.
Аҳоли билан ишлашда маҳаллалар, оилалар кесимида иш олиб борилаётгани, барча мутасадди ташкилот вакиллари қаторида диний соҳа ходимлари, хусусан, имом-хатиблар ҳам халқ билан мулоқотни йўлга қўйгани бу ишларнинг янада самарали кечишида муҳим ўрин тутмоқда.
Президентимиз ўз нутқида ислом динининг инсонпарварлик моҳиятини кенг тарғиб этиш, диний бағрикенгликни қарор топтириш ва турли таҳдидларга қарши биргаликда курашишга ҳам алоҳида тўхталди.
Сўнгги пайтларда айрим мамлакатларда кўзга ташланаётган диний тоқатсизлик, исломофобия ҳолатларига асло йўл қўйиб бўлмаслиги таъкидланди. Ҳақиқатан, кейинги пайтларда дунёда исломни ёмонотлиқ қилишга уринишлар, турли фитналар кенг тарқалмоқда. Аслида, буларнинг динимизга умуман алоқаси йўқ. Ислом одамларни Ер юзида тинчлик-осойишталикда аҳил-иноқ бўлиб яшашга чорлайди. Шу мақсадда ҳар қандай ҳолатда ҳам раҳм-шафқат ва бағрикенглик каби юксак инсоний фазилатларни тарғиб этади.
Манбаларда ҳақиқий мўмин бошқаларга қўли билан ҳам, тили билан ҳам озор бермаслиги кераклиги уқтирилади. Бир ҳадиси шарифда саҳобалардан бири Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдига келиб, “Эй Аллоҳнинг Расули, қайси мусулмон афзал саналади?” деб сўради. Шунда у зот: “Ҳақиқий мусулмон тили ва қўлидан бошқа мусулмонлар саломат бўлган кишидир”, деб жавоб берди.
Бинобарин, қайси динга мансуб бўлмасин, одамлар инсон бўлгани учун ҳурмат қилинади, ҳимоя этилади ва ҳар бири ўз ҳуқуқларига эга бўлади. Қисқача айтганда, динимиз — бағрикенглик дини. Бу тушунча бугун давлатимиз сиёсатида ҳам муҳим ўрин олаётганини алоҳида таъкидлаш жоиз.
Президентимизнинг олий минбардан туриб жаҳон миқёсида динлараро бағрикенглик ва ҳамжиҳатлик ғояларини кенг тарғиб этиш мақсадида Ўзбекистонда ЮНЕСКО шафелигида Динлараро мулоқот ва бағрикенглик халқаро марказини ташкил этиш таклифи ҳам бежиз эмас. Чунки кейинги йилларда Ўзбекистонда турли динларга мансуб қадриятларни асраб-авайлашга, барча фуқарога ўз эътиқодини амалга ошириш учун зарур шароитларни яратиб беришга, динлар ва миллатлараро ҳамжиҳатликни янада мустаҳкамлашга, улар ўртасида муштарак анъаналарни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратиб келинмоқда ва бу борада дунё мамлакатларига намуна бўлаётганини ҳам қайд этиш даркор.
Ҳозирги даврда турли диний конфессиялар ўртасида ўзаро бир-бирини тушуниш, мулоқот қилиш ва аҳил-иноқ яшаш тинчликни қарор топтиришнинг бош омили бўлмоқда. Қуръони каримда ҳам Ҳақ таоло: “Эй, инсонлар! Дарҳақиқат, Биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (элат)лар қилиб қўйдик...” (Ҳужурот, 13), деб хитоб қилади.
Маълумки, давлатимиз раҳбари 2017 йил 19 сентябрда ҳам БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюция қабул қилиш ташаббуси билан чиққанди. Бинобарин, Ўзбекистон томонидан ишлаб чиқилган лойиҳа БМТга аъзо давлатлар томонидан бир овоздан қўллаб-қувватланган. Резолюция нафақат БМТнинг барча аъзо давлатлари томонидан, балки 50 дан ортиқ давлатлар ҳаммуаллифлигида қабул қилинган эди.
Бу Ўзбекистонда турли миллат ва элатлар, диний конфессиялар вакиллари ўртасидаги аҳил-иноқлик, ҳамжиҳатликни таъминлаш, тинчлик-осойишталик, барқарорликни сақлаш йўлида оқилона ислоҳотлар ва амалий чора-тадбирлар олиб борилаётгани баробарида мамлакатимиз жаҳонда бағрикенглик тарғиботчиси ва ташаббускори бўлаётганидан далолат.
Юртбошимизнинг мазкур Ассамблеядаги яна бир муҳим ташаббуси 2024 йилда Ўзбекистонда “Ислом — тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида халқаро конференция ўтказиш таклифи бўлди. Диёримиз жаҳон илм-фани ривожига беқиёс ҳисса қўшган, исломни илм-маърифат ва тинчлик дини сифатида намоён этган ал-Хоразмий, Беруний, Ибн Сино, Имом Бухорий, Мирзо Улуғбек, Алишер Навоий сингари улуғ аллома ва мутафаккирлар ватанидир. Буюк олимларнинг бой меросини ўрганиш, исломнинг асл инсонпарварлик моҳиятини чуқур очиб бериш бугунги кун учун ғоят долзарб аҳамият касб этмоқда.
Бугун тараққиётнинг янги босқичида тарихий меросни асраб-авайлаш, ўрганиш ва авлоддан-авлодга қолдириш давлатимиз сиёсатининг устувор йўналишларидан бирига айланган. Зеро, муборак динимизнинг асл инсонпарварлик моҳиятини кенг жамоатчиликка етказиш, миллий қадриятларимизни, азиз авлиёларимизнинг хотирасини тиклаш, бебаҳо меросини ўрганиш, қадамжоларини обод қилиш борасида амалга оширилаётган кенг кўламли ишлар Ўзбекистонни илм-фан, маданият, маърифат марказига айлантиришдек эзгу ниятларга, юксак мақсадларга пойдевор бўлмоқда.
Ушбу чиқишда давлатимиз раҳбари “Биз экстремизм балоси тарқалишига, ёшларнинг радикаллашувига йўл қўймаслик учун биргаликдаги ҳаракатларимизни кучайтиришимиз зарур”, деб таъкидлади. Мазкур йўналишда авваллари экстремизм ғоялари таъсирида бўлган шахсларни соғлом ҳаётга қайтариш ва жамиятга мослаштириш масаласига алоҳида урғу берилди. Жумладан, беш марта “Меҳр” инсонпарварлик миссияси ўтказилгани, 530 нафардан зиёд фуқаролар, аввало, аёллар ва болалар Яқин Шарқ ва Афғонистондаги ҳудудлардан юртимизга қайтарилгани Президентимиз нутқида алоҳида таъкидланди. Ушбу шахсларнинг барчасига тиббий, руҳий, ижтимоий ва бошқа ёрдамлар кўрсатилганига эътибор қаратилди. Ушбу тажриба ҳам анжуман иштирокчилар томонидан эътироф этилди.
Мана шундай таклиф ва ташаббуслар сессия иштирокчилари, делегациялар аъзолари ва сиёсий етакчилар томонидан илиқ кутиб олинди. Айниқса, давлатимиз раҳбарининг нутқини БМТ Бош котиби юксак баҳолаб, унда билдирилган таклифлар, ташаббуслар долзарб глобал ва минтақавий муаммоларга ечим топишда муҳим аҳамиятга эгалигини, мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларни қўллаб-қувватлашини урғулади.
Аллоҳ таоло юртимизда амалга оширилаётган ислоҳотларни бардавом айласин ва дунёда мамлакатимиз нуфузини янада оширсин!
Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий.
- 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ
Маънолар таржимаси: Эй умидвор бандалар, инсонларнинг жаннатларга киришлари Ар-Роҳманнинг фазлидир.
Назмий баёни:
Жаннатга эришмоқ Ар-Роҳман фазли,
Бу муҳим эътиқод, эй умид аҳли.
Луғатлар изоҳи:
دُخُولُ – мубтадо.
النَّاسِ – музофун илайҳ.
فِي – жор ҳарфи اِلَى маъносида келган.
الْجَنَّاتِ – луғатда “дархтзор боғ” маъносини англатади. Жор мажрур دُخُولُ га мутааллиқ.
فَضْلٌ – хабар. Луғатда “марҳамат” ва “мурувват” каби маъноларни англатади.
مِنَ – “табйиния” (уқтириш) маъносида келган жор ҳарфи.
الرَّحْمَنِ – жор мажрур فَضْلٌ га мутааллиқ.
يَا – яқинга ҳам, узоққа ҳам ишлатиладиган нидо ҳарфи.
أَهْلَ الأَمَالِ – музоф мунодо. Луғатда “умидворлар” маъносига тўғри келади.
Матн шарҳи:
Қайси бир инсон жаннатга кирадиган бўлса, албатта, Аллоҳ таолонинг лутфу марҳамати билан кирган бўлади. Шунинг учун У меҳрибон зотнинг фазлу марҳаматидан умидвор бўлиб ҳаракат қилиш лозим.
Жаннатдаги даражалар қилинган амаллар эътиборига кўра эгалланса-да, унга кириш фақат ва фақат Аллоҳ таолонинг фазлу марҳаматига боғлиқ бўлади. Бу ҳақиқатни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари алоҳида таъкидлаганлар:
عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ سَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَاعْلَمُوا أَنْ لَنْ يُدْخِلَ أَحَدَكُمْ عَمَلُهُ الْجَنَّةَ وَأَنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ. رَوَاهُ البُخَارِيُّ
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Тўғри бўлинглар, ғулуга кетманглар, билингларки сизлардан бирортангизни амали жаннатга киритмайди, албатта амалларнинг Аллоҳга севимлироғи оз бўлса-да, давомлироғидир”, – дедилар”. Бухорий ривоят қилган.
Яъни бирор инсон ҳам яхши амаллари кўплиги сабабли ўзининг жаннатга киришини нақд қилиб қўя олмайди, балки жаннат фақатгина Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлган бахтли инсонларгагина насиб этади.
Шунинг учун ҳар бир банда Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидвор бўлиб яшаши лозим. Қуръони каримда тақводор бандаларнинг жонлари олинаётганда фаришталар уларга салом бериб, жаннат башоратини беришлари баён қилинган:
Ушбу ояти каримадаги ب ҳарфи “сабабия” маъносида бўлса ҳам, “бадалия” маъносида бўлса ҳам, ҳадисда баён қилинган маънога зид бўлиб қолмайди. Агар “сабабия” маъноси бериладиган бўлса, “қилиб юрган яхши ишларингиз сабабли Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлдингиз, жаннатга киринг” деган маъно тушунилади. Агар “бадалия” маъноси бериладиган бўлса, “қилиб юрган яхши ишларингиз бадалига Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлдингиз, жаннатга киринг” бўлади.
Модомики, барча Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлиш билангина жаннатга кирар экан, доимо У зотнинг раҳматидан умид узмай амал қилиб бориш лозим. Аммо умидвор бўлиш билан хом хаёл суришнинг орасини ажратиб олиш керак. Хом хаёл суриш – бирон иш қилмасдан фақатгина “ширин хаёл” суришнинг ўзи бўлса, умидвор бўлишнинг ўзига яраша бир қанча шартлари бор.
Умидвор бўлиш ва хом хаёл суриш орасидаги фарқлар
Умидвор бўлиш ва хом хаёл суриш орасидаги фарқлар ҳақида “Талхису шарҳи ақидатит Таҳовия” китобида қуйидагилар айтилган:
“Кимки бир нарсадан умидвор бўлса, унинг умидворлиги бир қанча ишларнинг бўлиши зарурлигини келтириб чиқаради:
1. Умид қилган нарсасига муҳаббатли бўлиши;
2. Умид қилган нарсасига эришолмай қолишдан қўрқиши;
3. Умид қилган нарсасига эришиш учун имкони борича ҳаракат қилиши.
Ушбуларнинг бирортасига ҳам боғланмасдан, умид қилиш хом хаёл суриш бўлади. Умидворлик ва хом хаёл суриш бошқа-бошқа нарсалардир”[2].
Демак, кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга муҳаббатли бўлиши, уни доимо ёдида сақлаши ва унга олиб борадиган йўллардан юриши лозим.
Кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга эришолмай қолишидан қўрқиши, ундан ажратиб қўядиган нарсалардан сақланиб юриши лозим.
Кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга эришиши учун унга эриштирадиган барча омилларни ишга солиб имкони борича ҳаракат қилиши лозим. Аллоҳ муваффақ қилсин.
Кейинги мавзулар:
Улуғ ҳисоб-китоб бўлиши баёни.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа