Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
01 Июл, 2025   |   6 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:09
Қуёш
04:54
Пешин
12:32
Аср
17:41
Шом
20:04
Хуфтон
21:41
Bismillah
01 Июл, 2025, 6 Муҳаррам, 1447

Эроннинг етакчи нашрида Хиванинг бой меросига бағишланган мақола чоп этилди

25.08.2023   1074   2 min.
Эроннинг етакчи нашрида Хиванинг бой меросига бағишланган мақола чоп этилди

Эроннинг етакчи «Isfahan Ziba» газетасида «Ўзбекистоннинг Хива мўжизаларига бир назар: Исфаҳондан Дорулислом Хоразмгача» сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.

Нашрнинг бутун бир саҳифасини эгаллаган мазкур материал эроншунослик бўйича катта эксперт, «Isfahan Ziba» газетаси муҳаррири Нафиса Ҳужжатийнинг мамлакатимиздаги тарихий масканлар – Самарқанд, Бухоро, Хива, Афшона, Шаҳрисабз, Урганч ва Тошкент шаҳарларига қилган икки ҳафталик саёҳати тафсилотлари қаламга олинган.

«Биз Хивани тарихий «Хоразм» номи билан биламиз. Хива Ўзбекистон ғарбидаги кичик, аммо мафтункор шаҳар бўлиб, уни кўриб ҳайратда қоласан киши. Боиси, унинг Язд ва Исфаҳондаги маданий мерос объектлари билан ўхшаш жиҳатлари кўп, – деб ёзади муаллиф. – Ўзбекистонга қилган сафарим ҳақидаги ҳикояни бир нечта алоҳида мақолаларда баён қилмоқчиман. Бу мамлакатга икки ҳафталик сафарим давомида кўрган олти шаҳарнинг ҳар бирида жуда кўп қизиқарли воқеалар борки, уларнинг ҳаммасини битта мақолада ёзиб бўлмайди».

Муаллиф, шунингдек, кенг қамровда ёзилган ҳикоя тарзидаги мақоласида, асосан, Хивага ташриф тафсилотлари, жумладан, аҳолининг меҳмондўстлиги, қадимий миноралар жилоси-ю, Хивада суратга олинган машҳур жаҳон кинофильмларида акс этган тарихий обидалар, шунингдек, форс ёзувидаги тожи билан Хива рамзига айланган минора тарихини баён этган.

Шунингдек, мақолада буюк аждодларимиздан ёдгорлик бўлиб қолган машҳур миноралар тарихи ҳақидаги маълумотлар муштарийлар эътиборига ҳавола қилинган. Хусусан, Хива шаҳри марказида жойлашган «Ичан қалъа» меъморий ёдгорлиги 1990 йилда ЮНEСКОнинг Бутунжаҳон маданий мероси ёдгорликлари рўйхатига киритилгани алоҳида қайд этилган.

Нафиса Ҳужжатий юртимизда хорижий сайёҳларни жалб қилиш мақсадида турли кўргазмалар ташкил этилаётганини юқори баҳолаб, Ўзбекистонни сайёҳлик салоҳияти бой давлат сифатида эътироф этган.

Муаллиф Хива шаҳрининг тунги ҳаётидан ва сайёҳлар учун ташкил этилаётган ранг-барнг маданий дастурлар муҳитидан ҳайратга тушганини ҳам таъкидлаган.
«Бир неча ой олдин Хива шаҳрида ўзбек халқининг буюк аждодларидан бири - Паҳлавон Маҳмуд хотираси учун ўтказилган «Паҳлавон Маҳмуд – Баҳодирлар ўйинлари» халқаро турнирида биринчи ўринни эгаллаган эронлик Ризо Қитосий шарафига Эрон байроғи кўтарилди. Яна бир муҳим жиҳат: Дорулислом Хива тангаларидир. Хивадаги кўҳна арк антропология музейида «Зарб Дорул Ислом Хоразм» ёзуви туширилган тангалар ҳеч бир сайёҳни беэътибори қолдирмайди», - деб ёзади «Isfahan Ziba» газетасида босилган мақола интиҳосида.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Дунё янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ўнг қўлинг билан е!

30.06.2025   1060   5 min.
Ўнг қўлинг билан е!

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.



عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирортангиз еса, ўнг қўли билан есин. Қачон бирортангиз ичса, ўнг қўли билан ичсин. Чунки шайтон чап қўли билан еб, чап қўли билан ичади», дедилар (Муслим, Абу Довуд, Термизий ривоят қилганлар).


Демак, чап қўли билан еб-ичган одам Роҳманнинг амридан юз ўгириб, шайтонга эргашган ва унинг ишини қилган бўлади.

Шунинг учун бу масалага катта эътибор билан қарамоғимиз, фарзандларимизга ҳам ўргатмоғимиз лозим.
 

عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: كُلْ بِيَمِينِكَ، قَالَ: لَا أَسْتَطِيعُ، قَالَ: لَا اسْتَطَعْتَ، مَا مَنَعَهُ إِلَّا الْكِبْرُ، قَالَ: فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.


Салама ибн ал-Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида чап қўли билан таом еди. Бас, у зот:

«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар.

«Қодир эмасман», деди у.

«Қодир бўлмагин! Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», дедилар у зот. Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди» (Муслим ривоят қилган).

Ушбу ҳадиси шарифдан динимизда овқатланиш маданиятига қанчалик аҳамият берилганлигини ёрқин кўриб турибмиз. Албатта, гап овқатланишнинг исломий маданияти ҳақида кетмоқда. Овқатланишнинг исломий маданиятларидан бири ўнг қўл билан ейишдир. Ҳар бир мусулмон инсон бу муҳим ишга алоҳида эътибор билан қараши лозим. Баъзи бир кишилар бу исломий маданиятга риоя қилмасалар, уларни огоҳлантириш керак.

Ушбу ривоятнинг қаҳрамони ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида овқатланишнинг исломий маданиятига риоя қилмай, чап қўли билан таом ейишга тутинди. Албатта, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳолга бепарво бўлишлари мумкин эмас эди. Шунинг учун мазкур одобсиз кишига таълим бериб:


«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар».

Бундай пайтда ҳар қандай одам таълим берувчига ташаккур айтиб, ўзини ўнглаб олишга уринади. Одоб-ахлоқ тақозоси шу. Аммо ҳалиги одам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга ташаккур айтиб, ўз хатосини тузатиб, ўнг қўли билан таом ейишга ўтиш ўрнига:

«Қодир эмасман», деди».

Яъни, бу «Овқатни ўнг қўли билан ея олмайман. Чап қўлим билан еявераман», дегани эди. Ўзи нотўғри иш қила туриб, унга меҳр кўрсатиб, хатосини тўғрилаб қўйган зот Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан бундай бетгачопарлик қилган нобакор ҳар қандай жазога ва қарғишга лойиқ эди. Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам очиқ-ойдин қилиб:


«Қодир бўлмагин!» дедилар».

Яъни, «Ўнг қўлинг билан таом ея олмасанг, бир йўла ея олмай қолгин», дедилар. Ҳамда у ерда ҳозир бўлганларга тушунтириш учун:


«Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», деб, қўшиб қўйдилар. Яъни, у одам юқоридаги гапни ҳақиқатда ўнг қўлида нуқсон борлиги учун эмас, кибр билан хатосини тан олишдан бош тортиб айтган эди.

Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам уни дуоибад қилдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари жойида қабул бўлди.


«Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди».

Ажаб бўлди! Баттар бўлсин! Ўз фойдасини билмаган, шариат ҳукмидан кўра ўзининг кибрини устун қўядиганлар учун бу ҳам кам!


Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Чап қўл билан таом еб бўлмаслиги.
2. Бировнинг чап қўл билан еганини кўрган одам танбеҳ бериб, ўнг қўл билан ейишини эслатиб қўйиши кераклиги.
3. Диний ҳукмлар бўйича насиҳат эшитган одам мутакаббирлик қилмаслиги кераклиги.
4. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари дарҳол қабул бўлиши.

«Ҳадис ва ҳаёт» китоби 16-жуз

Мақолалар