17 Июл, 2025, 22 Муҳаррам, 1447
17 Июл, 2025, 22 Муҳаррам, 1447
Ҳаммамиз парвонани яхши биламиз. Бу жонивор недир илинж ва умид билан тунда шуълага ёки чироққа ўзини ургани-урган, ҳалок бўлишини ё билади, ё билмайди. Чунки унда ақл йўқ-да... Онги бўлганида ўзини ҳалокатга ташлармиди?! Унга эргашган бошқа жониворларнинг ҳам тонг отгач чироққа урилиб ҳалок бўлганини кўрганмиз.
Худди шундай ҳолат 10 сентябрь куни кузатилди: кеч тушиши билан айрим ижтимоий тармоқлар, интернет сайтлари недир илинж ва умидда (!) сохта хабарлар тарқатди. Тарқатилган асоссиз хабарларнинг сарлавҳалари турли-туман бўлса-да, бироқ мазмун бир хил: эмишки, “Ўзбекистон халқаро ислом академиясида бўлиб ўтаётган йиғилишда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов лавозимидан озод этилибди”...
Катта шов-шувга сабаб бўлган бундай сохта, ёлғон, бўҳтон, туҳмат хабарларни тарқатаётган кишиларни, ҳеч шубҳасиз, халқимизнинг, миллатимизнинг, динимизнинг (!) душманлари, ёлғончилар дея оламиз. Модомики, улар шу заминда яшаб, мамлакатнинг қонунларига ҳам бўйсунмаяптими, демак, улар давлатнинг ҳам душманидир.
Сўз исботи билан гўзал. Табиийки, мўмин киши, аввало, каломларнинг энг улуғи – Қуръони каримга мурожаат қилади. Каломуллоҳда: «Эй мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирор қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун (у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз!», деб марҳамат қилинган (Ҳужурот сураси, 6-оят).
Муфассирлар ояти каримани шарҳлаб, келтирилган ҳар қандай хабарга ишонавермасликни, агар фосиқ киши (фосиқ “фисқ” сўзидан олинган бўлиб, луғатда “қобиқни тешиб чиқиш” маъносини англатади. Шаръий истилоҳда эса Аллоҳ таолонинг тоатидан чиқиб, маъсиятларни яширмай, уялмасдан, очиқ-ойдин қиладиган одамга “фосиқ” дейилади) бирор гап олиб келса, уни яхшилаб текшириб кўриш зарурлигини таъкидлашади.
Ҳадиси шарифларда: “Эшитган нарсасини гапиравериш кишининг ёлғончилигига кифоя қилади”(Имом Муслим ривояти), “Мусулмон шундай кишики, унинг на қўлидан, на тилидан мусулмонлар озор кўрмайди”(Имом Бухорий ривояти), “Бировга зарар бериш ҳам, зарар кўриш ҳам йўқ”(Имом Байҳақий ривояти)дейилган.
Хўш, шу куни тарқатилган сохта хабарлардан кимга нима наф? Нима мақсадда шундай қилинди? Ояти каримага кўра, хабар текширилиб кўрилдими? Ҳадиси шарифга биноан эшитган нарсасини аниқлаштирмасдан туриб, сайтга қўйиб юборган киши ёлғончи, мусулмон биродарига зиён-заҳмат етказган, уни обрўсизлантирган бўлиб қолмадими?! Ёки шу ишни қайси ояти каримага, ҳадиси шарифга, халқимиз, бутун ислом олами эътироф этган уламолардан қай бирининг сўзига биноан бажарди?!!
Ваҳоланки, ёлғон хабарни тарқатган манбани кузатсангиз, унда бериб борилаётган мақолалар ояти карималардан, ҳадиси шарифлардан, улуғларнинг ҳикматли сўзларидан иборат бўлиб, уларнинг бу ишлари одамларга гўё “дин учун жон куйдираётган”дек туюлади. Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ёлғончи одам жаннатга кирмаслиги хусусида кўп маротаба бизларни огоҳлантирганлар.
Энди, холисанлиллаҳ (!), ўзбекча айтганда, Худо учун (!), дўппини ечиб, Худога қараб, тафаккур қилиб кўрайлик... Сўнгги икки ярим йил мобайнида мамлакатимизда барча соҳалар қатори диний йўналишда ҳам амалга оширилаётган ишларни таҳлил қилсак. Аввало, гапни муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил сентябрь ойида Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг (!) 72-сессиясидаги тарихий нутқида саводсизлик ва жаҳолатга барҳам бериш; диний эркинлик; диндорларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш; уларнинг камситилишига йўл қўймаслик чоралари каби ўта муҳим ва долзарб масалаларни кун тартибига қўйди.
Бу нутқ Ислом олами етакчилари томонидан илиқ кутиб олинди. Туркия Президенти Ражаб Тоййип Эрдўған БМТ минбаридан туриб, Ислом дини қадриятлари ҳақида сўзлаш катта жасорат эканини эътироф этди.
Шу билан бирга, юртимизда «Жаҳолатга қарши – маърифат» шиори остида амалга оширилаётган ишларни нафақат Ислом олами, балки бутун дунё экспертлари, сиёсатчилар, таҳлилчилар юксак эътироф этишмоқда.
Булар шунчаки баландпарвоз гаплар эмас, балки айни ҳақиқатдир! “Исботи қани” дейсизми? Марҳамат, унда қулоқ тутинг: сўнгги уч йилда биргина диний соҳадаги ўзгаришларни олайлик:
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ташкил этилди;
Ислом цивилизацияси маркази барпо этиляпти;
“Вақф” хайрия жамоат фонди фаолияти йўлга қўйилди;
Самарқандда Ҳадис илми олий мактаби фаолият бошлади;
Бухорода тасаввуф, Қаршида ақида илми, Марғилонда фиқҳ, Самарқандда калом илми мактаблари очилди;
Бухорода Мир Араб олий мадрасаси таъсис этилди;
2019-2020 ўқув йили учун Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида модуль тизим асосида 120 нафар ўрта махсус маълумотга эга имом-хатиблар сиртқи бўлимга ўқишга қабул қилинди ва ҳоказолар.
Ўқувчини зериктириб қўймаслик мақсадида юртимизда янгидан барпо этилиб, фойдаланишга топширилаётган жоме масжидлар, мажмуалар, Рамазон ойида мингга яқин масжидда Қуръони карим хатм қилинаётгани, таровеҳ намозларида Каломуллоҳни тиловат қилаётган қорилар айнан ўзимизнинг қоракўзлар экани, диёримиздаги мадрасаларда таҳсил олгани ҳақида тўхталиб ўтирмадик.
Ақли расо инсонмиз, оқ-қорани ажрата оламиз. Юқорида санаб ўтилган ишлар ўз-ўзидан амалга ошмаётганини, буларнинг замирида қанчадан-қанча меҳнат, беқиёс машаққат борлигини, кунни тунга, тунни тонгга улаб, изланиб, тафаккур қилиб, ўйлаб, Юртбошимиз таъбири билан айтганда, инсонларнинг дарду ташвишларини ўйлаб яшаш одамийликнинг энг олий мезони эканини ўзига дастуриламал қилиб олган олижаноб шахсларнинг хизмати катта эканини яхши англаймиз.
Доно халқимиз “Яхшига қилсанг яхшилик – ҳам айтади, ҳам қайтади. Ёмонга қилсанг яхшилик – на айтади, на қайтади” дейди. Жаннатмакон юртимиз тинчлиги, доно халқимиз фаровонлиги, пок динимиз равнақи учун қилинаётган ишларга жавоб қайтариш шуми? Жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам билиб айтган эканлар-да Имом Термизий ва Имом Аҳмад ривоятларида: “Одамлардан бўлган яхшиликка миннатдорчилик билдираолмаган инсон Худога ҳам шукр қилаолмайди” деб. Энг таажжубланарли жойи шуки – бундайлар яна дин тўғрисида бошқалардан “кўпроооқ” қайғуриб, бошқалардан “кўпроооқ” ғам чекадилар. Гўё фақат уларгина мусулмонлар, гўё фақат уларгина диндорлар!..
Шундай вазиятда муқаддас динимизга сидқидилдан хизмат қилаётган муҳтарам инсонни обрўсизлантиришга ҳаракат қилиш, ёлғон ва сохта хабарлар тарқатиб, халқнинг тинч-тотув ҳаётига раҳна солиш, мўмин-мусулмонлар орасига фитна суқиш орқали кимнинг тегирмонига сув қуйяпсиз?!
Ваҳоланки, Ибн Умар разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам минбарга чиқиб, баланд овозда бундай дедилар: «Эй, тилида мусулмон бўлиб, имон қалбига сингмаган жамоа! Мусулмонларга азият етказманг, уларни айбламанг! Уларнинг айбларини қидираверманг! Зеро, ким мусулмон биродарининг айб-нуқсонларини суриштириб, ошкор этса, қиёмат куни Аллоҳ ҳам унинг айбини ошкор қилади. Аллоҳ кимнинг айбини ошкор этса, уйида бўлса ҳам, уни одамлар олдида шарманда қилади».
Халқимиз жуда ориятли. Бирор иш қилмоқчи бўлсак, аввало, ёши улуғ инсонларнинг, ҳаёт дорилфунунини тамомлаган кайвониларнинг олдидан ўтамиз, уларнинг дуоларини, маслаҳатларини олиб, йўл-йўриқларига қатъий риоя қиламиз. Нега? Чунки шу тартибда бошланган ишнинг оқибати хайрли бўлиши ҳаётий тажрибада кўп бор синалган.
Айрим сайтларда асоссиз хабар тарқатган кимсаларни ёш, ғўр, дейиш мумкин. Лекин уларнинг ҳам раҳбари, бошлиғи бор-ку. Жилла қурса, улар ҳам қайсидир масжидда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ортидан намоз ўқигани чиқар, ҳеч бўлмаса, муфтийнинг фатвосига кўра иш қилгандир, у зот муаллифлигида чоп этилган рисолалар, китобларни ўқиб ўргангандир?! Наҳотки, уялмаса, ор қилмаса? Ҳаё қилмаса?..
Ҳадиси шарифларда: “Аллоҳ таоло бир банданинг (эътиборини) йўқотишни истаса, ундан ҳаёни олиб қўяди”, “Ҳар диннинг мукаммал ахлоқи бор. Исломнинг ахлоқи – ҳаёдир” (Имом Ибн Можа ривоятлари).
Баъзан ношукрлигимизга бориб, олдимизда, ёнгинамизда оқаётган сувнинг қадрини билмаймиз. Бу азим дарёдан бошқалар фойдаланишади. Шу билан бирга, унинг манфаати мўллигини эътироф ҳам этишади. Иордания Қироллиги стратегик ислом тадқиқотлар маркази ҳар йили жаҳоннинг энг нуфузли мусулмонларининг янги 500 талик рўйхати эълон қилади. Ана шу рўйхатдан қаторасига ўрин олиб келаётган муфтий ҳазратлари ҳақида тарқалган ёлғон хабарлар нафақат юртимиз мўмин-мусулмонлари шаънига, балки давлатимиз, муқаддас динимиз (!) шаънига ярашмайдиган иш бўлди.
Китобларимизда “Муфтий – ҳукмларни етказишда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга ўринбосар ва У Зотнинг меросхўри ҳисобланади. Шу боис у Расулуллоҳ номларидан гапиради” дейилган. “Мен, алхамдулиллаҳ, мусулмонман” деган одамга ярашармикан шундай иш?
... Хайрият ҳеч қанча вақт ўтмай, ҳақиқат қарор топиб, ботил зое бўлди: муфтий ҳазратлари ҳақида тарқалган хабарлар асоссиз, сохта, ёлғон экани фош бўлди. Лекин дил ярасининг битиши қийин кечяпти.
Қуръони карим оятларига ҳам, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадиси шарифларига ҳам, шариатимиз ҳукмларига-ю уламоларимиз фатволарига ҳам, давлатимиз конунларига-ю шарқона одобларимизга ҳам, жамиятшунослик алоқаларига-ю одамгарчилик муносабатларига ҳам, инсоний туйғуларга-ю руҳшунослик сир-асрорларига ҳам, юртимиз урф-одатларига-ю ўзбекчилик қоидаларига ҳам, маданиятимиз ахлоқларига-ю инсоний ақлга ҳам, ахлоқий нормага-ю доно мақолларимизга ҳам, миллий анъаналаримизга-ю диний қадриятларимизга ҳам, халқимиз онгига-ю Ислом динимиз тушунчаларига ҳам зид бўлган ушбу ҳаракатларни қандай тушуниш мумкин экан???
Мақсадимиз – бировни ёмонотлиққа чиқариш эмас, балки атроф-жавонибга теранроқ нигоҳ билан боқиб, ҳар бир ишни муқаддас динимиз (!) кўрсатмалари асосида амалга ошириш зарур эканини эслатиш холос.
Илоҳо ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам Меҳрибон Парвардигоримиз буюрган, жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам тавсия этган, ўтмишда ўтганларимизни руҳлари шод бўладиган, халқимиз хурсанд бўладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон Иномов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
“Ҳозир ким ҳам китоб ўқирди?”. Бугунги кунда китоб мутолаасини унутган одамлар жамият номидан ана шу гапни гапиришга ўрганиб қолган.
Ростдан ҳам китоб ўқишдан юз ўгирдикми ёки ўқишга тўсиқлар борми? Балки муаммо ўқимасликда эмас, мутолаа маданияти ва тарғиботнинг пасайганидадир?
Одамлар китоб мутолааси ҳақида қандай фикрда?
Бу ҳақда мақола ёзишдан аввал ижтимоий тармоқда ва аҳоли ўртасида “Нега китоб ўқишга одатланмай қўйдик?” саволи билан сўровнома ўтказдик.
Сўровнома натижасига кўра, иштирокчиларнинг энг катта улуши — 29 фоизи “Мунтазам китоб ўқиб бораман” жавобини танлаган. Бу яхши, аммо 26 фоиз иштирокчи китоб ўқишга вақти йўқлиги, 25 фоиз қатнашчи китобдан кўра телефон қулайлиги, 2 фоизи китоб ўқиш зерикарли эканини билдирди. 13 фоиз респондентлар эса китоб ўқишга сабри етмаслигини таъкидлади. Шунингдек, айрим фуқаролар эринчоқ бўлиб кетгани, китоб ўқимасликка турли баҳоналар топилиши, қизиқарли китоблар камлиги, аудио ва электрон китоблар қулайлигини қайд этди.
Бундан ташқари, кузатувчиларнинг асосий қисми илгари метро ва автобусларда ҳам китоб ўқилиши, ҳозир эса нафақат уйда, балки овқатланганда, йўлда юрганда, чорраҳада, ишхонада, хуллас, аксарият ҳолларда энг кўп вақтимиз телефонга тикилиш билан ўтаётгани, айниқса, ёшлар телефондан бўшамаслигини кам китоб ўқилишининг асосий сабаби сифатида айтишди.
Сўровнома натижасидан кўриш мумкинки, жамиятда китоб ўқишга бўлган қизиқиш сақланиб қолган. Бироқ кўпчилик вақтини телефон, интернет ёки бошқа технология ва юмушларга сарфлаётгани ёмон. Бу китоб ўқиш маданиятини шакллантириш зарурлиги, қулай муҳит яратиш ва оммавий тарғибот ишларини кучайтириш, шунингдек, мутолаа фақат шахсий истак эмас, балки муҳит ва ҳаёт тарзига боғлиқ эканини англатади.
Китобхонликни ривожлантиришга берилаётган эътибор натижа беряпти(ми)?
Маълумотларга кўра, энг тараққий этган мамлакатлар эмас, сўнгги йилларда тез ривожланаётган давлатлар аҳолиси кўпроқ китоб ўқир экан. Хусусан, ҳиндистонликлар фақат қўшиқ куйлайди ёки кино кўради, десак адашамиз. Улар дунёда энг кўп китоб ўқийдиган халқ. Ҳиндлар ҳафтасига 10,7 соат вақтини китоб ўқишга сарфлайди. Умуман, энг кўп китоб ўқийдиган давлатлар ўнталигига эътибор берадиган бўлсак, кейинги ўринларда Таиланд - ҳафтасига 9,4 соат, Хитой - ҳафтасига 8 соат, Филиппин - ҳафтасига 7,6 соат, Миср - 7,5 соат, Чехия - 7,4 соат, Россия - 7,1 соат, Швеция – ҳафтасига 6,9 соат, Франция - 6,9 соат, Венгрия аҳолиси эса ҳафтасига 6,8 соат китоб ўқир экан.
Хўш, юртмизда китобхонлик маданиятни шакллантириш борасида амалга оширилаётган ишлар қандай самара беряпти?
Ахборот оқимининг тезлашиши ва рақамлашувнинг кенгайиши натижасида китобхонлик маданиятини юксалтириш нафақат ижтимоий, балки маънавий тараққиёт учун ҳам муҳим вазифага айланмоқда. Юртимизда ҳам ушбу йўналишда бир қанча қарорлар, фармонлар ва дастурлар қабул қилиниб, самарали ишлар амалга ошириляпти. Хусусан, давлатимиз раҳбари ташаббуси билан ёшлар орасида китобхонликни ривожлантириш ва тарғиб қилиш мақсадида ташкил этилган “Ёш китобхон” танлови орқали китоб ўқиётган ёшлар сезиларли ошди. Ёшлар ишлари агентлиги маълумотларига кўра, 2017 йилдан буён анъанавий тарзда ўтказилаётган “Ёш китобхон” танлови орқали қарийб 5 миллионга яқин ёшлар қамраб олинган. Китоб дўконлари ва кутубхоналарда энг кўп изланаётган китоблар ҳам “Ёш китобхон” танловида эълон қилинган 140 номдаги адабиётлар экан. Бу ўз ўрнида китоб бозорида талаб ва таклифнинг ортишига ҳам хизмат қилмоқда.
2017-2024 йилларда 280 нафар ёшлар “Ёш китобхон” танловининг республика босқичида иштирок этган бўлса, шундан 20 нафари ғолибликни қўлга киритиб, Президент совғаси совриндори бўлган. Эътиборлиси, танловда ғолиб бўлган 17 нафар қизнинг 7 нафари кейинчалик Ўзбекистон Президенти томонидан давлат мукофотлари билан тақдирланган. Демак, китоб ёшларнинг кейинги тақдирига ҳам ижобий таъсир кўрсатмоқда. Айниқса, китоб ўқиб, ота-онасига автомобиль совға қилаётган ёшлар сафи кенгаймоқда. Мисол учун, ўтган йил ушбу танловнинг республика босқичида 10-14 ёш тоифасида қирқдан ортиқ бадиий-оммабоп китобларни ўқиган Жомбой туманидаги 12-умумтаълим мактаби ўқувчиси Наргиза Муҳаммадиева биринчи ўринни эгаллади. Унга Президент совғаси – “Cobalt” автомашинаси совға қилинди.
Албатта, китобхонликни тарғиб қилиш ишлари шу билан тўхтаб қолгани йўқ. Давлат дастурлари, маҳаллий ва халқаро лойиҳалар орқали китобга бўлган қизиқишни ошириш, ёш авлодни маънавий жиҳатдан бойитиш учун кенг кўламли ишлар давом этмоқда. Жумладан, Вазирлар Маҳкамасининг “2020 — 2025 йилларда китобхонлик маданиятини ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш миллий дастурини тасдиқлаш тўғрисидаги қарори ҳамда “Ўзбекистон – 2030” стратегиясининг асосий мақсадларидан бири ёшлар орасида китобхонликни ривожлантириш ва тарғиб қилиш вазифаси сифатида белгилангани ҳам ушбу масалага жиддий эътибор қаратилаётганини кўрсатади.
Ёшлар китоб ўқияпти, сиз ҳам ўқинг
Бугун ёшларнинг китоб ўқишга бўлган қизиқиши камайгандек туюлса-да, аслида улар турли хил форматларда ва платформаларда китоб ўқияпти. Ёшларнинг китоб ўқишга қизиқиши камайганини таъкидлашдан олдин, уларнинг китоб ўқиш учун имкониятларини ва китоб ўқишга одатланмасликка нима сабаб бўлаётганини эътиборга олиш лозим. Бу ҳақда Ўзбекистонда хизмат кўрсатган ёшлар мураббийси, филология фанлари доктори, профессор Суюн Каримовнинг мулоҳазаларини келтирамиз.
- “Ёшлар китоб ўқимай қўйди”. Кейинги пайтда бу гапни мунтазам китоб мутолаа қиладиганлар ҳам, ўқимайдиганлар ҳам айтадиган бўлди, - дейди С.Каримов. - Тўғри, халқимиз маънавияти учун куйиниб гапирадиганлар бор. Аммо мен бу гапга қўшилмайман. Албатта, ёшлар доим китоб ўқияпти, дейишдан йироқман, лекин улар китоб ўқимай қўйгани йўқ, ўқияпти. Электрон китоблар, аудиокитоблар ва онлайн платформалар ёшлар учун китоб ўқишни осонлаштиряпти. Ёшларни кўряпмиз, халқаро фан олимпиадаларида ғолиб ва совриндор бўляпти, хориждаги нуфузли университетларда таҳсил оляпти, ихтиролар қиляпти, жаҳон ареналарида юртимиз байроғини баланд кўтаряпти, давлат мукофотларига сазовор бўляпти. Агар ёшлар китоб ўқимаётган бўлса, бундай натижаларга қандай эришяпти? Балки кимнингдир фарзанди китоб ўқимаётгандир ёки тарбияси “бузилиб” тўғри йўлдан адашгандир, лекин ҳамманинг ҳам эмас. Бунинг сабаби битта - оиладаги муҳит ва ота-онанинг фарзанд тарбиясидаги эътиборсизлиги.
Дейлик, бир оилада 4 фарзанд туғилиб, вояга етди. Уларнинг ҳаммасини ҳам китобга, илмга қизиқтириш мушкул. Биттаси спортчи бўлишни хоҳласа, бошқаси уста, шифокорликни танлайди. Албатта, бу жараёнда бола, аввало, ота-онасидан кейин ён-атрофидагилардан ўрнак олиб, ўрганганларини амалиётда қўллайди. Ўшанда биз, ота-оналар ҳар бир ишнинг самарали ва натижадор бўлиши учун фарзандларимизга ўрнак бўлишимиз, уларда ижобий таассурот қолдириб, маърифатга ундашимиз керак бўлади.
Масаланинг иккинчи томонини ҳам бор. Баъзилар «Ёшлар китоб ўқимай қўйди”, деб кўпинча бадиий адабиётни назарда тутади. Бадиий адабиёт ҳам ахборот манбаи. Айни пайтда, инсонга бадиий-эстетик завқ бағишловчи, руҳиятига ижобий таъсир ўтказувчи ноёб манба. Интернет тармоқларида медиа оламнинг ахборот таъминоти ғоятда кучайиб кетган, бутун инсоният ундан фойдаланишни афзал деб билаётган бир пайтда ёшларни китоб ўқишга қизиқтириш осон иш эмас. Фақат тарғибот-ташвиқот билан бу муддаога эришиб ҳам бўлмайди. Бадиий китоб ўқиш кўнгил иши, ёш қалбни тарбиялаш эса аввало ота-онанинг, кейин эса устозлар ва жамиятнинг зиммасида бўлади. Шундай экан, ўзгаришни ҳар биримиз ўзимиздан бошлайлик.
“Тирик китоб” нега танқидга учради? Ёхуд маънавиятли инсонларга эргашиш керак
Ахборот технологиялари ривожланиб, электрон қурилмалар ҳаётимизнинг асосий ажралмас қисмига айланиб қолди ва китоб мутолаасига жуда кам вақт ажратадиган бўлдик. Аммо шундай инсонлар борки, улар китобнинг қадрини эслатиб, жамиятни маърифатга чорламоқда. Улардан бири ижтимоий тармоқларда “Тирик китоб” номи билан машҳур бўлган китоб сотувчиси Хайрулла Асадов. У китобга даъват этувчи чиқишлари, ижтимоий тармоқлардаги фаоллиги ва маънавият ҳақидаги нутқлари орқали минглаб инсонларни, айниқса, ёшларни кўпроқ китоб ўқишга ундамоқда.
Бироқ у ҳам ҳар бир оммавий шахс сингари танқидларга дуч келди. Албатта, танқидлар табиий ҳол, айниқса, жамоатчилик диққат марказида бўлган инсон учун. Хайрулла Асадов китобга бўлган муҳаббатни кенг оммага етказишда замонавий, халқона ва таъсирли усулларни қўлламоқда. У олим эмас, маърифат йўлида фидойилик қилувчи шахс. Кўпчилик унинг қарашларида илмий ёндашув ва исботлар йўқлигини таъкидламоқда. Бу бир томондан тўғри. Лекин у ўз ҳаёт тажрибаси ва ўқиган китоблари орқали хулоса чиқаряпти, мисоллар келтиряпти. Бу амалиётга асосланган, халққа яқин услуб.
Ижтимоий тармоқларда китоб сотувчиси машҳур бўлиш билан бирга, китобни эмас, ўзини ва фаолиятини тарғиб қилаётгани ҳақида ҳам танқидий фикрлар билдирилди. Бугунги ахборот технологиялари асрида рақамли тўлқинда ажралиб туриш учун ҳар қандай шахснинг аудиторияга мос визуал ва муҳокамабоп форматда чиқиши талаб этилади. Чунки бу замон талаби. Шунингдек, Хайрулла Асадовнинг шахси китобга бўлган садоқат билан танилган. Агар шахс орқали китобга муҳаббат уйғонса, бу маърифат улашишда энг самарали усул.”Тирик китоб” ўзини эмас, шахсий намунаси орқали китобни ҳаёт тарзи сифатида ҳамда китобларни шунчаки ўқиш эмас, балки ўқилган ғояларни ҳаётда татбиқ қилишни тарғиб қилмоқда.
Албатта, танқидлар ривожланиш ва холислик учун керак. Бироқ китоб ўқиш, уни тарғиб қилиш, жамиятни маърифатга етакловчи, илмли инсонларни қўллаб-қувватлаш, уларга эргашиш ва тўғри хулоса чиқариш керак. Зеро, китоб инсон онгини уйғотади, маънавий дунёсига нур олиб киради.
Фазлиддин Рўзибоев.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 