O`zbekiston musulmonlari idorasi

KIMNING KIMLIGI BILINDI

13.09.2019 5536 10 min.

Hammamiz parvonani yaxshi bilamiz. Bu jonivor nedir ilinj va umid bilan tunda shu’laga yoki chiroqqa o‘zini urgani-urgan, halok bo‘lishini yo biladi, yo bilmaydi. Chunki unda aql yo‘q-da... Ongi bo‘lganida o‘zini halokatga tashlarmidi?! Unga ergashgan boshqa jonivorlarning ham tong otgach chiroqqa urilib halok bo‘lganini ko‘rganmiz.

Xuddi shunday holat 10 sentyabr kuni kuzatildi: kech tushishi bilan ayrim ijtimoiy tarmoqlar, internet saytlari nedir ilinj va umidda (!) soxta xabarlar tarqatdi. Tarqatilgan asossiz xabarlarning sarlavhalari turli-tuman bo‘lsa-da, biroq mazmun bir xil: emishki, “O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasida bo‘lib o‘tayotgan yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov lavozimidan ozod etilibdi”...

Katta shov-shuvga sabab bo‘lgan bunday soxta, yolg‘on, bo‘hton, tuhmat xabarlarni tarqatayotgan kishilarni, hech shubhasiz, xalqimizning, millatimizning, dinimizning (!) dushmanlari, yolg‘onchilar deya olamiz. Modomiki, ular shu zaminda yashab, mamlakatning qonunlariga ham bo‘ysunmayaptimi, demak, ular davlatning ham dushmanidir.

So‘z isboti bilan go‘zal. Tabiiyki, mo‘min kishi, avvalo, kalomlarning eng ulug‘i – Qur’oni karimga murojaat qiladi. Kalomullohda: «Ey mo‘minlar! Agar sizlarga biror fosiq kimsa xabar keltirsa, sizlar (haqiqiy ahvolni) bilmagan holingizda biror qavmga aziyat yetkazib qo‘yib, (keyin) qilgan ishlaringizga pushaymon bo‘lmasligingiz uchun (u xabarni) aniqlab (tekshirib) ko‘ringiz!», deb marhamat qilingan (Hujurot surasi, 6-oyat).

Mufassirlar oyati karimani sharhlab, keltirilgan har qanday xabarga ishonavermaslikni, agar fosiq kishi (fosiq “fisq” so‘zidan olingan bo‘lib, lug‘atda “qobiqni teshib chiqish” ma’nosini anglatadi. Shar’iy istilohda esa Alloh taoloning toatidan chiqib, ma’siyatlarni yashirmay, uyalmasdan, ochiq-oydin qiladigan odamga “fosiq” deyiladi) biror gap olib kelsa, uni yaxshilab tekshirib ko‘rish zarurligini ta’kidlashadi.

Hadisi shariflarda: “Eshitgan narsasini gapiraverish kishining yolg‘onchiligiga kifoya qiladi”(Imom Muslim rivoyati), “Musulmon shunday kishiki, uning na qo‘lidan, na tilidan musulmonlar ozor ko‘rmaydi”(Imom Buxoriy rivoyati), “Birovga zarar berish ham, zarar ko‘rish ham yo‘q”(Imom Bayhaqiy rivoyati)deyilgan.

Xo‘sh, shu kuni tarqatilgan soxta xabarlardan kimga nima naf? Nima maqsadda shunday qilindi? Oyati karimaga ko‘ra, xabar tekshirilib ko‘rildimi? Hadisi sharifga binoan eshitgan narsasini aniqlashtirmasdan turib, saytga qo‘yib yuborgan kishi yolg‘onchi, musulmon birodariga ziyon-zahmat yetkazgan, uni obro‘sizlantirgan bo‘lib qolmadimi?! Yoki shu ishni qaysi oyati karimaga, hadisi sharifga, xalqimiz, butun islom olami e’tirof etgan ulamolardan qay birining so‘ziga binoan bajardi?!!

Vaholanki, yolg‘on xabarni tarqatgan manbani kuzatsangiz, unda berib borilayotgan maqolalar oyati karimalardan, hadisi shariflardan, ulug‘larning hikmatli so‘zlaridan iborat bo‘lib, ularning bu ishlari odamlarga go‘yo “din uchun jon kuydirayotgan”dek tuyuladi. Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam yolg‘onchi odam jannatga kirmasligi xususida ko‘p marotaba bizlarni ogohlantirganlar.

Endi, xolisanlillah (!), o‘zbekcha aytganda, Xudo uchun (!), do‘ppini yechib, Xudoga qarab, tafakkur qilib ko‘raylik... So‘nggi ikki yarim yil mobaynida mamlakatimizda barcha sohalar qatori diniy yo‘nalishda ham amalga oshirilayotgan ishlarni tahlil qilsak. Avvalo, gapni muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil sentyabr oyida Birlashgan Millatlar Tashkilotining (!) 72-sessiyasidagi tarixiy nutqida savodsizlik va jaholatga barham berish; diniy erkinlik; dindorlarning huquqini himoya qilish; ularning kamsitilishiga yo‘l qo‘ymaslik choralari kabi o‘ta muhim va dolzarb masalalarni kun tartibiga qo‘ydi.

Bu nutq Islom olami yetakchilari tomonidan iliq kutib olindi. Turkiya Prezidenti Rajab Toyyip Erdo‘g‘an BMT minbaridan turib, Islom dini qadriyatlari haqida so‘zlash katta jasorat ekanini e’tirof etdi.

Shu bilan birga, yurtimizda «Jaholatga qarshi – ma’rifat» shiori ostida amalga oshirilayotgan ishlarni nafaqat Islom olami, balki butun dunyo ekspertlari, siyosatchilar, tahlilchilar yuksak e’tirof etishmoqda.

Bular shunchaki balandparvoz gaplar emas, balki ayni haqiqatdir! “Isboti qani” deysizmi? Marhamat, unda quloq tuting: so‘nggi uch yilda birgina diniy sohadagi o‘zgarishlarni olaylik:

O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi tashkil etildi;

Islom sivilizatsiyasi markazi barpo etilyapti;

“Vaqf” xayriya jamoat fondi faoliyati yo‘lga qo‘yildi;

Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi faoliyat boshladi;

Buxoroda tasavvuf, Qarshida aqida ilmi, Marg‘ilonda fiqh, Samarqandda kalom ilmi maktablari ochildi;

Buxoroda Mir Arab oliy madrasasi ta’sis etildi;

2019-2020 o‘quv yili uchun Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida modul tizim asosida 120 nafar o‘rta maxsus ma’lumotga ega imom-xatiblar sirtqi bo‘limga o‘qishga qabul qilindi va hokazolar.

O‘quvchini zeriktirib qo‘ymaslik maqsadida yurtimizda yangidan barpo etilib, foydalanishga topshirilayotgan jome masjidlar, majmualar, Ramazon oyida mingga yaqin masjidda Qur’oni karim xatm qilinayotgani, taroveh namozlarida Kalomullohni tilovat qilayotgan qorilar aynan o‘zimizning qorako‘zlar ekani, diyorimizdagi madrasalarda tahsil olgani haqida to‘xtalib o‘tirmadik.

Aqli raso insonmiz, oq-qorani ajrata olamiz. Yuqorida sanab o‘tilgan ishlar o‘z-o‘zidan amalga oshmayotganini, bularning zamirida qanchadan-qancha mehnat, beqiyos mashaqqat borligini, kunni tunga, tunni tongga ulab, izlanib, tafakkur qilib, o‘ylab, Yurtboshimiz ta’biri bilan aytganda, insonlarning dardu tashvishlarini o‘ylab yashash odamiylikning eng oliy mezoni ekanini o‘ziga dasturilamal qilib olgan olijanob shaxslarning xizmati katta ekanini yaxshi anglaymiz.

Dono xalqimiz “Yaxshiga qilsang yaxshilik – ham aytadi, ham qaytadi. Yomonga qilsang yaxshilik – na aytadi, na qaytadi” deydi. Jannatmakon yurtimiz tinchligi, dono xalqimiz farovonligi, pok dinimiz ravnaqi uchun qilinayotgan ishlarga javob qaytarish shumi? Janob Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam bilib aytgan ekanlar-da Imom Termiziy va Imom Ahmad rivoyatlarida: “Odamlardan bo‘lgan yaxshilikka minnatdorchilik bildiraolmagan inson Xudoga ham shukr qilaolmaydi” deb. Eng taajjublanarli joyi shuki – bundaylar yana din to‘g‘risida boshqalardan “ko‘proooq” qayg‘urib, boshqalardan “ko‘proooq” g‘am chekadilar. Go‘yo faqat ulargina musulmonlar, go‘yo faqat ulargina dindorlar!..

Shunday vaziyatda muqaddas dinimizga sidqidildan xizmat qilayotgan muhtaram insonni obro‘sizlantirishga harakat qilish, yolg‘on va soxta xabarlar tarqatib, xalqning tinch-totuv hayotiga rahna solish, mo‘min-musulmonlar orasiga fitna suqish orqali kimning tegirmoniga suv quyyapsiz?!

Vaholanki, Ibn Umar raziyallohu anhumodan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam minbarga chiqib, baland ovozda bunday dedilar: «Ey, tilida musulmon bo‘lib, imon qalbiga singmagan jamoa! Musulmonlarga aziyat yetkazmang, ularni ayblamang! Ularning ayblarini qidiravermang! Zero, kim musulmon birodarining ayb-nuqsonlarini surishtirib, oshkor etsa, qiyomat kuni Alloh ham uning aybini oshkor qiladi. Alloh kimning aybini oshkor etsa, uyida bo‘lsa ham, uni odamlar oldida sharmanda qiladi».

Xalqimiz juda oriyatli. Biror ish qilmoqchi bo‘lsak, avvalo, yoshi ulug‘ insonlarning, hayot dorilfununini tamomlagan kayvonilarning oldidan o‘tamiz, ularning duolarini, maslahatlarini olib, yo‘l-yo‘riqlariga qat’iy rioya qilamiz. Nega? Chunki shu tartibda boshlangan ishning oqibati xayrli bo‘lishi hayotiy tajribada ko‘p bor sinalgan.

Ayrim saytlarda asossiz xabar tarqatgan kimsalarni yosh, g‘o‘r, deyish mumkin. Lekin ularning ham rahbari, boshlig‘i bor-ku. Jilla qursa, ular ham qaysidir masjidda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining ortidan namoz o‘qigani chiqar, hech bo‘lmasa, muftiyning fatvosiga ko‘ra ish qilgandir, u zot muallifligida chop etilgan risolalar, kitoblarni o‘qib o‘rgangandir?! Nahotki, uyalmasa, or qilmasa? Hayo qilmasa?..

Hadisi shariflarda: “Alloh taolo bir bandaning (e’tiborini) yo‘qotishni istasa, undan hayoni olib qo‘yadi”, “Har dinning mukammal axloqi bor. Islomning axloqi – hayodir” (Imom Ibn Moja rivoyatlari).

Ba’zan noshukrligimizga borib, oldimizda, yonginamizda oqayotgan suvning qadrini bilmaymiz. Bu azim daryodan boshqalar foydalanishadi. Shu bilan birga, uning manfaati mo‘lligini e’tirof ham etishadi. Iordaniya Qirolligi strategik islom tadqiqotlar markazi har yili jahonning eng nufuzli musulmonlarining yangi 500 talik ro‘yxati e’lon qiladi. Ana shu ro‘yxatdan qatorasiga o‘rin olib kelayotgan muftiy hazratlari haqida tarqalgan yolg‘on xabarlar nafaqat yurtimiz mo‘min-musulmonlari sha’niga, balki davlatimiz, muqaddas dinimiz (!) sha’niga yarashmaydigan ish bo‘ldi.

Kitoblarimizda “Muftiy – hukmlarni yetkazishda Rasululloh sallallohu alayhi vasallamga o‘rinbosar va U Zotning merosxo‘ri hisoblanadi. Shu bois u Rasululloh nomlaridan gapiradi” deyilgan. “Men, alxamdulillah, musulmonman” degan odamga yarasharmikan shunday ish?

... Xayriyat hech qancha vaqt o‘tmay, haqiqat qaror topib, botil zoye bo‘ldi: muftiy hazratlari haqida tarqalgan xabarlar asossiz, soxta, yolg‘on ekani fosh bo‘ldi. Lekin dil yarasining bitishi qiyin kechyapti.

Qur’oni karim oyatlariga ham, Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallamning hadisi shariflariga ham, shariatimiz hukmlariga-yu ulamolarimiz fatvolariga ham, davlatimiz konunlariga-yu sharqona odoblarimizga ham, jamiyatshunoslik aloqalariga-yu odamgarchilik munosabatlariga ham, insoniy tuyg‘ularga-yu ruhshunoslik sir-asrorlariga ham, yurtimiz urf-odatlariga-yu o‘zbekchilik qoidalariga ham, madaniyatimiz axloqlariga-yu insoniy aqlga ham, axloqiy normaga-yu dono maqollarimizga ham, milliy an’analarimizga-yu diniy qadriyatlarimizga ham, xalqimiz ongiga-yu Islom dinimiz tushunchalariga ham zid bo‘lgan ushbu harakatlarni qanday tushunish mumkin ekan???

Maqsadimiz – birovni yomonotliqqa chiqarish emas, balki atrof-javonibga teranroq nigoh bilan boqib, har bir ishni muqaddas dinimiz (!) ko‘rsatmalari asosida amalga oshirish zarur ekanini eslatish xolos.

Iloho o‘zlarimizni ham, farzand-zurriyotlarimizni ham Mehribon Parvardigorimiz buyurgan, janob Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam tavsiya etgan, o‘tmishda o‘tganlarimizni ruhlari shod bo‘ladigan, xalqimiz xursand bo‘ladigan, ota-onalarimiz rozi bo‘ladigan yo‘llardan yurishimizni nasib etsin!

Ibrohimjon Inomov, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Maqolalar

Kitob ko‘p, nega kitobxon kam?

15.07.2025 3588 10 min.

“Hozir kim ham kitob o‘qirdi?”. Bugungi kunda kitob mutolaasini unutgan odamlar jamiyat nomidan ana shu gapni gapirishga o‘rganib qolgan.

Rostdan ham kitob o‘qishdan yuz o‘girdikmi yoki o‘qishga to‘siqlar bormi? Balki muammo o‘qimaslikda emas, mutolaa madaniyati va targ‘ibotning pasayganidadir?

Odamlar kitob mutolaasi haqida qanday fikrda?

Bu haqda maqola yozishdan avval ijtimoiy tarmoqda va aholi o‘rtasida “Nega kitob o‘qishga odatlanmay qo‘ydik?” savoli bilan so‘rovnoma o‘tkazdik.

So‘rovnoma natijasiga ko‘ra, ishtirokchilarning eng katta ulushi — 29 foizi “Muntazam kitob o‘qib boraman” javobini tanlagan. Bu yaxshi, ammo 26 foiz ishtirokchi kitob o‘qishga vaqti yo‘qligi, 25 foiz qatnashchi kitobdan ko‘ra telefon qulayligi, 2 foizi kitob o‘qish zerikarli ekanini bildirdi. 13 foiz respondentlar esa kitob o‘qishga sabri yetmasligini ta’kidladi. Shuningdek, ayrim fuqarolar erinchoq bo‘lib ketgani, kitob o‘qimaslikka turli bahonalar topilishi, qiziqarli kitoblar kamligi, audio va elektron kitoblar qulayligini qayd etdi.

Bundan tashqari, kuzatuvchilarning asosiy qismi ilgari metro va avtobuslarda ham kitob o‘qilishi, hozir esa nafaqat uyda, balki ovqatlanganda, yo‘lda yurganda, chorrahada, ishxonada, xullas, aksariyat hollarda eng ko‘p vaqtimiz telefonga tikilish bilan o‘tayotgani, ayniqsa, yoshlar telefondan bo‘shamasligini kam kitob o‘qilishining asosiy sababi sifatida aytishdi.

So‘rovnoma natijasidan ko‘rish mumkinki, jamiyatda kitob o‘qishga bo‘lgan qiziqish saqlanib qolgan. Biroq ko‘pchilik vaqtini telefon, internet yoki boshqa texnologiya va yumushlarga sarflayotgani yomon. Bu kitob o‘qish madaniyatini shakllantirish zarurligi, qulay muhit yaratish va ommaviy targ‘ibot ishlarini kuchaytirish, shuningdek, mutolaa faqat shaxsiy istak emas, balki muhit va hayot tarziga bog‘liq ekanini anglatadi.

Kitobxonlikni rivojlantirishga berilayotgan e’tibor natija beryapti(mi)?

Ma’lumotlarga ko‘ra, eng taraqqiy etgan mamlakatlar emas, so‘nggi yillarda tez rivojlanayotgan davlatlar aholisi ko‘proq kitob o‘qir ekan. Xususan, hindistonliklar faqat qo‘shiq kuylaydi yoki kino ko‘radi, desak adashamiz. Ular dunyoda eng ko‘p kitob o‘qiydigan xalq. Hindlar haftasiga 10,7 soat vaqtini kitob o‘qishga sarflaydi. Umuman, eng ko‘p kitob o‘qiydigan davlatlar o‘ntaligiga e’tibor beradigan bo‘lsak, keyingi o‘rinlarda Tailand - haftasiga 9,4 soat, Xitoy - haftasiga 8 soat, Filippin - haftasiga 7,6 soat, Misr - 7,5 soat, Chexiya - 7,4 soat, Rossiya - 7,1 soat, Shvetsiya – haftasiga 6,9 soat, Fransiya - 6,9 soat, Vengriya aholisi esa haftasiga 6,8 soat kitob o‘qir ekan.

Xo‘sh, yurtmizda kitobxonlik madaniyatni shakllantirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar qanday samara beryapti?

Axborot oqimining tezlashishi va raqamlashuvning kengayishi natijasida kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish nafaqat ijtimoiy, balki ma’naviy taraqqiyot uchun ham muhim vazifaga aylanmoqda. Yurtimizda ham ushbu yo‘nalishda bir qancha qarorlar, farmonlar va dasturlar qabul qilinib, samarali ishlar amalga oshirilyapti. Xususan, davlatimiz rahbari tashabbusi bilan yoshlar orasida kitobxonlikni rivojlantirish va targ‘ib qilish maqsadida tashkil etilgan “Yosh kitobxon” tanlovi orqali kitob o‘qiyotgan yoshlar sezilarli oshdi. Yoshlar ishlari agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2017 yildan buyon an’anaviy tarzda o‘tkazilayotgan “Yosh kitobxon” tanlovi orqali qariyb 5 millionga yaqin yoshlar qamrab olingan. Kitob do‘konlari va kutubxonalarda eng ko‘p izlanayotgan kitoblar ham “Yosh kitobxon” tanlovida e’lon qilingan 140 nomdagi adabiyotlar ekan. Bu o‘z o‘rnida kitob bozorida talab va taklifning ortishiga ham xizmat qilmoqda.

2017-2024 yillarda 280 nafar yoshlar “Yosh kitobxon” tanlovining respublika bosqichida ishtirok etgan bo‘lsa, shundan 20 nafari g‘oliblikni qo‘lga kiritib, Prezident sovg‘asi sovrindori bo‘lgan. E’tiborlisi, tanlovda g‘olib bo‘lgan 17 nafar qizning 7 nafari keyinchalik O‘zbekiston Prezidenti tomonidan davlat mukofotlari bilan taqdirlangan. Demak, kitob yoshlarning keyingi taqdiriga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, kitob o‘qib, ota-onasiga avtomobil sovg‘a qilayotgan yoshlar safi kengaymoqda. Misol uchun, o‘tgan yil ushbu tanlovning respublika bosqichida 10-14 yosh toifasida qirqdan ortiq badiiy-ommabop kitoblarni o‘qigan Jomboy tumanidagi 12-umumta’lim maktabi o‘quvchisi Nargiza Muhammadiyeva birinchi o‘rinni egalladi. Unga Prezident sovg‘asi – “Cobalt” avtomashinasi sovg‘a qilindi.

Albatta, kitobxonlikni targ‘ib qilish ishlari shu bilan to‘xtab qolgani yo‘q. Davlat dasturlari, mahalliy va xalqaro loyihalar orqali kitobga bo‘lgan qiziqishni oshirish, yosh avlodni ma’naviy jihatdan boyitish uchun keng ko‘lamli ishlar davom etmoqda. Jumladan, Vazirlar Mahkamasining “2020 — 2025 yillarda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirish va qo‘llab-quvvatlash milliy dasturini tasdiqlash to‘g‘risidagi qarori hamda “O‘zbekiston – 2030” strategiyasining asosiy maqsadlaridan biri yoshlar orasida kitobxonlikni rivojlantirish va targ‘ib qilish vazifasi sifatida belgilangani ham ushbu masalaga jiddiy e’tibor qaratilayotganini ko‘rsatadi.

Yoshlar kitob o‘qiyapti, siz ham o‘qing

Bugun yoshlarning kitob o‘qishga bo‘lgan qiziqishi kamaygandek tuyulsa-da, aslida ular turli xil formatlarda va platformalarda kitob o‘qiyapti. Yoshlarning kitob o‘qishga qiziqishi kamayganini ta’kidlashdan oldin, ularning kitob o‘qish uchun imkoniyatlarini va kitob o‘qishga odatlanmaslikka nima sabab bo‘layotganini e’tiborga olish lozim. Bu haqda O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan yoshlar murabbiysi, filologiya fanlari doktori, professor Suyun Karimovning mulohazalarini keltiramiz.

- “Yoshlar kitob o‘qimay qo‘ydi”. Keyingi paytda bu gapni muntazam kitob mutolaa qiladiganlar ham, o‘qimaydiganlar ham aytadigan bo‘ldi, - deydi S.Karimov. - To‘g‘ri, xalqimiz ma’naviyati uchun kuyinib gapiradiganlar bor. Ammo men bu gapga qo‘shilmayman. Albatta, yoshlar doim kitob o‘qiyapti, deyishdan yiroqman, lekin ular kitob o‘qimay qo‘ygani yo‘q, o‘qiyapti. Elektron kitoblar, audiokitoblar va onlayn platformalar yoshlar uchun kitob o‘qishni osonlashtiryapti. Yoshlarni ko‘ryapmiz, xalqaro fan olimpiadalarida g‘olib va sovrindor bo‘lyapti, xorijdagi nufuzli universitetlarda tahsil olyapti, ixtirolar qilyapti, jahon arenalarida yurtimiz bayrog‘ini baland ko‘taryapti, davlat mukofotlariga sazovor bo‘lyapti. Agar yoshlar kitob o‘qimayotgan bo‘lsa, bunday natijalarga qanday erishyapti? Balki kimningdir farzandi kitob o‘qimayotgandir yoki tarbiyasi “buzilib” to‘g‘ri yo‘ldan adashgandir, lekin hammaning ham emas. Buning sababi bitta - oiladagi muhit va ota-onaning farzand tarbiyasidagi e’tiborsizligi.

Deylik, bir oilada 4 farzand tug‘ilib, voyaga yetdi. Ularning hammasini ham kitobga, ilmga qiziqtirish mushkul. Bittasi sportchi bo‘lishni xohlasa, boshqasi usta, shifokorlikni tanlaydi. Albatta, bu jarayonda bola, avvalo, ota-onasidan keyin yon-atrofidagilardan o‘rnak olib, o‘rganganlarini amaliyotda qo‘llaydi. O‘shanda biz, ota-onalar har bir ishning samarali va natijador bo‘lishi uchun farzandlarimizga o‘rnak bo‘lishimiz, ularda ijobiy taassurot qoldirib, ma’rifatga undashimiz kerak bo‘ladi.

Masalaning ikkinchi tomonini ham bor. Ba’zilar «Yoshlar kitob o‘qimay qo‘ydi”, deb ko‘pincha badiiy adabiyotni nazarda tutadi. Badiiy adabiyot ham axborot manbai. Ayni paytda, insonga badiiy-estetik zavq bag‘ishlovchi, ruhiyatiga ijobiy ta’sir o‘tkazuvchi noyob manba. Internet tarmoqlarida media olamning axborot ta’minoti g‘oyatda kuchayib ketgan, butun insoniyat undan foydalanishni afzal deb bilayotgan bir paytda yoshlarni kitob o‘qishga qiziqtirish oson ish emas. Faqat targ‘ibot-tashviqot bilan bu muddaoga erishib ham bo‘lmaydi. Badiiy kitob o‘qish ko‘ngil ishi, yosh qalbni tarbiyalash esa avvalo ota-onaning, keyin esa ustozlar va jamiyatning zimmasida bo‘ladi. Shunday ekan, o‘zgarishni har birimiz o‘zimizdan boshlaylik.

“Tirik kitob” nega tanqidga uchradi? Yoxud ma’naviyatli insonlarga ergashish kerak

Axborot texnologiyalari rivojlanib, elektron qurilmalar hayotimizning asosiy ajralmas qismiga aylanib qoldi va kitob mutolaasiga juda kam vaqt ajratadigan bo‘ldik. Ammo shunday insonlar borki, ular kitobning qadrini eslatib, jamiyatni ma’rifatga chorlamoqda. Ulardan biri ijtimoiy tarmoqlarda “Tirik kitob” nomi bilan mashhur bo‘lgan kitob sotuvchisi Xayrulla Asadov. U kitobga da’vat etuvchi chiqishlari, ijtimoiy tarmoqlardagi faolligi va ma’naviyat haqidagi nutqlari orqali minglab insonlarni, ayniqsa, yoshlarni ko‘proq kitob o‘qishga undamoqda.

Biroq u ham har bir ommaviy shaxs singari tanqidlarga duch keldi. Albatta, tanqidlar tabiiy hol, ayniqsa, jamoatchilik diqqat markazida bo‘lgan inson uchun. Xayrulla Asadov kitobga bo‘lgan muhabbatni keng ommaga yetkazishda zamonaviy, xalqona va ta’sirli usullarni qo‘llamoqda. U olim emas, ma’rifat yo‘lida fidoyilik qiluvchi shaxs. Ko‘pchilik uning qarashlarida ilmiy yondashuv va isbotlar yo‘qligini ta’kidlamoqda. Bu bir tomondan to‘g‘ri. Lekin u o‘z hayot tajribasi va o‘qigan kitoblari orqali xulosa chiqaryapti, misollar keltiryapti. Bu amaliyotga asoslangan, xalqqa yaqin uslub.

Ijtimoiy tarmoqlarda kitob sotuvchisi mashhur bo‘lish bilan birga, kitobni emas, o‘zini va faoliyatini targ‘ib qilayotgani haqida ham tanqidiy fikrlar bildirildi. Bugungi axborot texnologiyalari asrida raqamli to‘lqinda ajralib turish uchun har qanday shaxsning auditoriyaga mos vizual va muhokamabop formatda chiqishi talab etiladi. Chunki bu zamon talabi. Shuningdek, Xayrulla Asadovning shaxsi kitobga bo‘lgan sadoqat bilan tanilgan. Agar shaxs orqali kitobga muhabbat uyg‘onsa, bu ma’rifat ulashishda eng samarali usul.”Tirik kitob” o‘zini emas, shaxsiy namunasi orqali kitobni hayot tarzi sifatida hamda kitoblarni shunchaki o‘qish emas, balki o‘qilgan g‘oyalarni hayotda tatbiq qilishni targ‘ib qilmoqda.

Albatta, tanqidlar rivojlanish va xolislik uchun kerak. Biroq kitob o‘qish, uni targ‘ib qilish, jamiyatni ma’rifatga yetaklovchi, ilmli insonlarni qo‘llab-quvvatlash, ularga ergashish va to‘g‘ri xulosa chiqarish kerak. Zero, kitob inson ongini uyg‘otadi, ma’naviy dunyosiga nur olib kiradi.

Fazliddin Ro‘ziboyev.

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati