22 Октябр, 2025, 30 Рабиъус сони, 1447
22 Октябр, 2025, 30 Рабиъус сони, 1447
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бир қиз айтади: «Ўрта мактабда ўқиган пайтимда ниҳоятда асабий эдим, бир кунда бир неча марталаб йиғлар эдим. Ғам, қайғу тинимсиз мени таъқиб қилар, шу ёшимдаёқ ҳаётдан совиб бўлган эдим. Умидсизлик, тушкунлик ботқоғига ботиб, ҳаётнинг ёқимли таъмини унутаёзгандим. Бундай қаттиқ тушкунлик қаршисида онам не қиларини билмай, мени руҳий беморлар шифокорига олиб боришга мажбур бўлди. Шифокор аёл ўз ишининг устаси, ҳамманинг ишончини қозонган аёл экан. Бунга ўзим ҳам гувоҳ бўлдим. У мени синчковлик билан текшириб кўриб, ҳаётда азият чекиб яшашимнинг сабабларини тушунтириб берди. Сўнгра шундай деди: «Сенга тинчлантирувчи дорилар ёзиб бериш мен учун жуда осон! Лекин ундан ҳам самарали йўл бор. Бу – намоз! Бу муолажани сенга ўхшаган жуда кўп беморларимда синаб кўрганман, натижа жуда яхши бўлган. Қиладиган ишинг – қачон салгина бўлса-да, ғам-ташвиш чексанг, таҳорат қилиб, икки ракъатгина намоз ўқийсан. Лекин намоз ўқиётганда Аллоҳ таолонинг «Улар – иймон келтирган, қалби Аллоҳнинг зикри билан ором топганлардир. Билингки, қалблар Аллоҳнинг зикри ила ором топур!» деган оятига ишонишинг керак (Раъд сураси, 28-оят). Лекин намоз ўқиганда Аллоҳ ғамларингни кетказишига, қалбинг Аллоҳнинг зикри билан ором топишига тўлиқ ишонган ҳолингда ўқишинг керак. Чунки иймон келтирган одам қалби Аллоҳга доимо боғлиқ эканини ҳис қилади. Бундай қалб дунёда ҳамма нарса Аллоҳдан эканини яхши билади. Бундан ташқари, намознинг ҳар бир қисми зикрдир. Буни Аллоҳнинг «Мен – Аллоҳман, Мендан ўзга илоҳ йўқ. Менга ибодат қилгин, Мени зикр қилиш учун намозни қоим қилгин» деган сўзи ҳам тасдиқлайди (Тоҳо сураси, 14-оят)».
Шифокор аёл сўзида давом этди: «Биринчи навбатда фарз намозларга маҳкам бўласан, лекин ғам-қайғуга қарши дорини ҳам тўхтатмайсан – икки ракъат нафл намозни ҳам кунига камида уч марта, икки ҳафта ўқийсан. Икки ҳафтадан кейин яна келасан».
Мен унинг тавсияларидан қаноат ҳосил қилдим. Тўғриси, аслида фарз намозларга ҳам бепарво эдим. Шунинг учун биринчи навбатда уларга қатъий риоя қила бошладим. Бундан ташқари, қайғуга тушган вақтимда ҳам кунига уч маҳал нафл намоз ўқишга бел боғладим. Аввалига у қадар катта ўзгариш сезилмади. Кейинги учрашувимизда шифокорга ҳолатимни айтган эдим, кулиб, «Демак, сен сифатсиз ёки қалбаки дори ичяпсан экан», деди. Мен ҳайрон бўлиб, беихтиёр «Қанақасига?» деб юбордим. Шифокор сал жиддийлашди: «Намозингни шоша-пиша, хушуъсиз ўқиётган бўлсанг, оятларнинг маъносини тафаккур қилмаётган бўлсанг, намознинг таъсири ҳам шунга яраша бўлади. Худди дорига ўхшаб, намоз таркибида ҳам фаол моддалар бор – хушуъ ва тадаббур. Майли, бошида шунақа бўлади. Бу дорини яна икки ҳафта синаб кўрайлик. Лекин бу сафар хушуъ билан ўқишга ҳаракат қилгин! Ҳар доим ўқийдиган сураларингни эмас, янгиларини ўқигин. Иншааллоҳ, албатта фойдасини кўриб, хурсанд бўласан».
Мен унинг сўзларидан таъсирланиб, чуқур ўйга толганча уйга қайтдим. Намозларни сокинлик билан, хушуъ билан ўқий бошладим. Ростдан ҳам, авваллари намозни худди шифокор айтганидек, қуш дон чўқигандек шошилиб, тез ўқир эдим, мақсадим гўё намозни тезроқ тугатиш бўлар эди, холос. Ундан ташқари, бу сафар янги суралар, янги оятларни ўқий бошладим. Авваллари эса, шифокор айтганидек, ҳар намозда Фотиҳадан кейин фақат Ихлос билан Фалақ сураларини ўқийверардим. Намознинг ҳаловатини мана энди ҳис қила бошладим. Унинг ғам-аламларимга ҳам таъсир қилаётгани ич-ичимдан сеза бошладим. Икки ҳафта ўтгач, шифокорнинг олдига аввалгидан бутунлай бошқа кайфиятда, шаҳдам қадамлар билан кириб бордим. Бу сафар мутлақо хотиржам эдим, ҳаётга ишонч билан, очиқ юз билан қараётган эдим. Шифокор ҳам мени табассум билан қарши олиб, «Ҳаётимда учратган энг яхши бемор сен бўлдинг! Жудаям қатъиятли қиз экансан. Ўзингга ишончинг кучли экан, шунинг учун ҳам Аллоҳ сенга тезда шифо берди. Иншааллоҳ, бугундан бошлаб энди ҳеч қачон психологга ишинг тушмайди. Шарти шуки, фарз ва суннат намозларга маҳкам бўл! Зарурат туғилганда эса кунига уч марта қайғу дори ичасан, яъни намоз ўқийсан», деди. У мени мақтаб-мақтаб, намозга, ибодатга янада шижоатлантириб юборди.
Бу воқеага анча йиллар бўлди. Парвардигорга ҳамдлар бўлсинки, ўшандан бери руҳий ҳолатим аъло даражада. Энди мен фақат намозларга бепарво бўлиб қолсам ёки намозни хушуъсиз ўқисамгина қайғуга тушаман. Қайғуларимнинг сабаби дарҳол юзага чиқади, шунда хушуъ билан, хузуъ билан намоз ўқишга тураман. Қарабсизки, қайғуларим чекиниб, қалбимга хотиржамлик инади».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Аллоҳнинг ёрдами келиши учун қилинадиган 5 шартни эътиборингизга тақдим қиламиз. Албатта, унинг сабаб ва шартлари фақатгина шу 5 та билан чекланиб қолмайди. Биз 5 тасинигина эслатиб ўтишни лозим деб топдик.
Биринчи шарт, иймон келтириш, яъни мўмин бўлиш. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
“Мўминларга нусрат бериш Бизнинг зиммамиздаги ҳақ бўлган” (Рум сураси, 47-оят).
Демак, Аллоҳнинг ёрдамига эришиш учун иймон келтирганлардан бўлиш керак экан.
Иймон нима? Бу ҳақда Жаброил алайҳиссалом “Менга иймон ҳақида хабар бер”, деб сўраганда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, пайғамбарларига ва охират кунига иймон келтиришинг ва қадарнинг яхшисига ҳам, ёмонига ҳам иймон келтиришинг”, деб жавоб берганлар.
Булар иймоннинг устунларидир. Сиз унинг ҳар бирига шундай иймон келтирингки, улар амалларингизда акс этсин. Мана шу энг муҳимидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳга бўлган ишончлари ниҳоятда кучли эди. Кунларнинг бирида ғазотдан қайтиб қиличларини дарахтга илдилар ва унинг остида ухлаб қолдилар. У ердан ўтаётган бир мушрик Пайғамбаримизнинг дарахтга осиғлик турган қиличларини олиб, муборак бўйинларига ҳужум қилмоқчи эди, Набий алайҳиссалом уйғониб қолдилар. Шунда ҳалиги мушрик:
— Энди сени ким қутқара олади?! − деди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам эса:
— Аллоҳ қутқаради! − деб жавоб бергандилар мушрикнинг қўллари қалтираб қолди, қўлидаги қилич эса ерга тушиб кетди.
Агар иймон сизнинг амалларингизда ўз аксини топса қандай мўъжизалар содир бўлишини кўрдингизми?
Агар Аллоҳ сиз билан бирга бўлса кимдан ёки нимадан қўрқасиз?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Савр ғорига беркинган эдилар. Икковлари ғорнинг энг юқори қисмига чиқиб олишди. Мушриклар ҳам бўш келмасдилар. Тиш-тирноқлари билан уларни излаб топишга ҳаракат қилардилар. Ҳар бир қарич ерни илма тешик қилдилар.
Савр ғорининг олдига ҳам келдилар. Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бирор зарар етиб қолишидан ниҳоятда хавфсираб, хавотирга тушардилар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Абу Бакр нимадан қўрқяпсан, маҳзун бўлма, Аллоҳ биз билан”, дедилар.
Агар Аллоҳ сиз билан эканига қатъий иймон келтирсангиз сизни ҳеч ким ва ҳеч нарса қўрқита олмайди. Одамларнинг аксарияти дучор бўлган қўрқув кишанларидан озод бўласиз. Юсуф алайҳиссалом каби зиндон сиз учун озодликдан севимлироқ бўлади. Оч бўлсангиз ҳам ғам чекмайсиз Аллоҳ ризқингизни беришига ишонасиз, бемор бўлсангиз фақат Ўзи шифо беришига амин бўласиз. Шунинг учун иймон Аллоҳнинг ёрдами келишининг биринчи асосларидан саналади.
Иккинчи шарт, иймонда мустақим туриш, собитқадам бўлиш. Сиз то иймонда мустақим тураркансиз, Аллоҳнинг ёрдами сиздан тўхтамайди. Аллоҳнинг ҳар бир ишга қодир эканига ишонар экансиз Ўзи сизга ёрдамчи бўлади. “Албатта, Аллоҳ Ўзига ёрдам берганларга ёрдам берур” (Ҳаж сураси, 40-оят).
Учинчи шарт, бирлашиш. Кунларнинг бирида Форс ҳукмдори Умар розияллоҳу анҳу билан учрашмоқчи бўлди. Узоқ йўл юриб, Мадина шаҳрига етиб келди. Шаҳарга киришда ўзининг шохона кийимларини кийиб олди. Дастлаб масжидга олиб боришди, лекин у ерда Умар розияллоҳу анҳуни топмадилар. Яқин атрофда ўйнаб, югуриб юрган ёш болалар: “Сизлар мўминлар амирини қидиряпсизми?” деб сўрашди. Улар: “Ҳа” дейишганди, болалар: “Масжиднинг орқа томонида ухлаяптилар”, дедилар.
Масжиднинг орқа томонига ўтиб қарашса Халифа Умар розияллоҳу анҳу кийимларини буклаб, ерда ухлаб ётардилар. Саҳобалар халифани уйғотиб юбормаслик учун жим турдилар. Форс ҳукмдори: “Умар қани? Унинг қўриқчиларичи? Ахир сизлар Форсни забт этган бўлсангиз, қасрларингиз қаерда?” деб хайратланиб саволларни бераётганида Умар розияллоҳу анҳу уйғониб кетди. “Сен Форс ҳукмдоримисан?” деб сўрадилар. У: “Ҳа”, деб жавоб берди. “Сени бу ерга нима олиб келди?” дедилар Умар розияллоҳу анҳу. У: “Ислом дини келмасидан олдин ҳам сизлар билан ўртамизда жуда кўп урушлар ўтди. Ҳар гал сизларни мағлуб қилардик. Аммо мусулмон бўлганингиздан кейин сизларни енга олмадик. Қўшинларингиз кучли бўлгани учун эмас, балки Аллоҳ сизларга ёрдам бергани учун ғолиб бўлдингиз деб биламан”, деди.
Умар розияллоҳу анҳу бундай дедилар: “Ҳа, тўғри. Яна бир сабаб – биз бирлашдик. Бирлашиш Аллоҳ таолонинг ёрдами келишига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилинг. Ўзаро низо қилманг, у ҳолда тушкунликка учрайсиз ва куч-қувватингиз кетадир””.
Тўртинчи шарт, илм олишга ҳаракат қилиш. Тарихдаги жангларда ғалабалар ўз-ўзидан қўлга киритилмаган. Балки унга пухта тайёргалик, илм орқали эришилган. Ўтган аср мусулмонларининг барчалари қори бўлишган. Мағрибнинг ҳумкдорларидан бири ўғлини уйлантирмоқчи бўлди. Шунда кимнинг уйида қория қизи бўлса, уйнинг деразаси олдида шамни ёқиқ қолдиришга эълон қилди. Шу кеча, шаҳар жуда ёришиб кетди, чунки ҳар бир уйнинг деразаси олдида кўплаб шамлар ёқилганди. Ҳа, ҳар бир уйда Қуръонни ёддан биладиган бир нечта қизлар бор эди. Бу услуб қўл келмаганидан подшоҳ энди бу кеча ҳадис тўпламларини ҳам ёддан биладиганлар шам ёқсинлар деган буйруқни берди. Шамлар сони анча камайган бўлсада, аммо ҳар бир уйда биттадан бўлсада ёқилгани бор эди.
Саҳобалар розияллоҳу анҳум Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тавсияларига биноан иброний тилни ўрганишди. Ҳатто “биз уларнинг ўзидан ҳам яхшироқ ёза ва сўзлаша оламиз” дедилар.
Илм енгилмас кучдир. Буни айниқса ёшлар яхшилаб билиб олишлари лозим.
Бешинчи шарт, сабр-тоқат қилиш. Бир ёш йигит илм ўрганишга ният қилди. Лекин илм йўлидаги қийинчиликларга бардош қила олмади. Уйига қайтиб кетишга қарор қилди. Юкларини йиғиб, йўлга отланди. Йўлда кетар экан, йўл бўйидаги сув оқимига кўзи тушди. Ва ўз-ўзига: “сув юмшоқ, тош қаттиқ бўлса, лекин шунда ҳам сув тошни ёриб ўтишга муваффақ бўляпти. Менинг қалбим шу тошдан ҳам қаттиқ эмаску. Қатъий бўлсам илм қалбимни ёриб киради”, деди. Вақт ўтиб шу йигит ўз соҳасининг энг йирик олимларидан бирига айланди.
Сабр бу кутиш дегани эмас. Балки мақсад сари ҳаракат қилишга, бардавом бўлишга ҳам сабр керак. Сабр нафснинг ёлғонлари билан доимий курашдир.
Аллоҳга итоат этиш барча яхшиликлар эшигининг калитидир. Бу йўлда собитқадам бўлишга интилинг. Озгиндан бўлса ҳам, ҳар куни мунтазам тарзда солиҳ амал қилинг.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа