— Do'kondan biror narsani qo'lga olib ko'rayotganda tushib ketib, sinsa yoki buzilsa, shariatda buning javobi qanday?
— Agar xaridor biror narsani sotib olishga kelishmasdan oldin beparvolik, ehtiyotsizlik qilib, biror narsani sindirib qo'ysa yoki ochib ko'rishda qo'pollik qilib, buzib qo'ysa, to'laydi. Buning nomini fiqhda “taaddiy” deyiladi. Agar ehtiyotkorlik bilan ushlasa, ko'rsa, ochib ko'rishda qo'pollik qilmasa, shunda ham sinsa yoki buzilsa, to'lamaydi.
Agar sotuvchi narxni aytgandan so'ng oluvchi rozi bo'lsa, keyin xaridor qo'liga olib ko'rayotgan vaqtda tushib ketib, sinsa yoki biror nuqson etsa bunday holatda xaridor to'laydi.
Shuningdek, xaridor sotib olmoqchi bo'lib, narxini kelishmasidan oldin ko'rishga ijozat so'rab, qo'liga oldi yoki sotuvchi narxni aytdi-yu, lekin xaridor rozi bo'lgani yo'q. Haridor ko'rayotgan vaqtida uning beparvoligisiz yoki qo'polligisiz u narsa tushib ketsa yoki buzilib qolsa, xaridor to'lamaydi. Chunki bu vaqtda u narsa uning qo'lida omonat bo'ladi. Omonatlar taaddiysiz (beparvolik, ehtiyotsizlik, noto'g'ri iste'mol qilish, tajovuz) to'latilmaydi.
Muhammad Ayyub HOMIDOV
- Avvalo, ijtimoiy tarmoqlarga kirishdan maqsadingiz shunchaki vaqt o‘tkazish, ermak emas, balki boshqalarga manfaat ulashish, ulardan manfaat olish, ilmni oshirish, yaxshilikka chorlab, yomonlikdan qaytarish;
- Fahsh, harom, boshqalarga tegishli rasm va videolarini tarqatish tiyilish;
- Dinni, ulamolarni, shaxslarni, xalqlarni kamsitadigan, obro‘ to‘kishga qaratilgan maqola, rasm va videolarni post qilib qo‘ymang;
- Foydasiz tortishuvlarga kirishmang;
- Mish-mish aytuvchi, tarqatuvchi bo‘lmang! Ma’lumotlarni tarqatishdan oldin tekshirib, aniqlashtiring;
- Postlaringiz bilan odamlarga ilm-ma’rifat, yaxshilik ulashishga intiling va bu ishlarning barchasini Alloh taoloning roziligi uchun qiling;
- Yozayotgan, yuborayotgan, ulashayotgan har bir so‘zingiz oxiratda sizning zararingizga emas, foydangizga guvohlik beradigan so‘z bo‘lishiga diqqat qiling;
- Ijtimoiy tarmoqlardan me’yorida foydalaning! Ibodatni ado etish, oilaning nafaqasi, silai rahm, qo‘shniga yaxshilik qilish kabi zimmangizdagi mas’uliyatlaringizni unutib qo‘ymang;
- Postlarga “yoqdi” tugmasidan bosishdan oldin bu ish iymoningizga futur yetkazadimi yoki yo‘qmi, aniqlab oling! Gunoh bo‘lgan postlarga “yoqdi” tugmasini bosish iymonga salbiy ta’sir etadi;
- Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalaringizni oxiratda Alloh taoloning huzurida, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning oldilarida xijolat bo‘lib qolmaydigan tarzda yuriting!
Norin tumani “Abu Iso at-Termiziy” jome masjidi
imom-xatibi Maxmudov Yosinxon.
Manba: @SOFTALIMOTLAR