— Do'kondan biror narsani qo'lga olib ko'rayotganda tushib ketib, sinsa yoki buzilsa, shariatda buning javobi qanday?
— Agar xaridor biror narsani sotib olishga kelishmasdan oldin beparvolik, ehtiyotsizlik qilib, biror narsani sindirib qo'ysa yoki ochib ko'rishda qo'pollik qilib, buzib qo'ysa, to'laydi. Buning nomini fiqhda “taaddiy” deyiladi. Agar ehtiyotkorlik bilan ushlasa, ko'rsa, ochib ko'rishda qo'pollik qilmasa, shunda ham sinsa yoki buzilsa, to'lamaydi.
Agar sotuvchi narxni aytgandan so'ng oluvchi rozi bo'lsa, keyin xaridor qo'liga olib ko'rayotgan vaqtda tushib ketib, sinsa yoki biror nuqson etsa bunday holatda xaridor to'laydi.
Shuningdek, xaridor sotib olmoqchi bo'lib, narxini kelishmasidan oldin ko'rishga ijozat so'rab, qo'liga oldi yoki sotuvchi narxni aytdi-yu, lekin xaridor rozi bo'lgani yo'q. Haridor ko'rayotgan vaqtida uning beparvoligisiz yoki qo'polligisiz u narsa tushib ketsa yoki buzilib qolsa, xaridor to'lamaydi. Chunki bu vaqtda u narsa uning qo'lida omonat bo'ladi. Omonatlar taaddiysiz (beparvolik, ehtiyotsizlik, noto'g'ri iste'mol qilish, tajovuz) to'latilmaydi.
Muhammad Ayyub HOMIDOV
#xabar #fatvo
Bishkek shahrida Turkiy davlatlar muftiylari kengashining VI yig‘ilishi doirasida mazkur tuzilma qoshidagi Fatvo hay’atining II majlisi bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Turkiya va Ozarbayjon davlatlaridan kelgan fatvo mutaxassislari tomonidan bir qator fiqhiy masalalarning yakuniy muhokamasi bo‘lib o‘tdi.
Xususan, oila, nikoh, ajrim, inson organlarini ko‘chirish, haj va umra, ayrim oziq-ovqat mahsulotlari iste’moli borasida yuzaga kelgan shar’iy masalalar haqida zamonaviy fatvolar loyihalari puxta ko‘rib chiqildi.
Hamjihatlik ruhida o‘tgan yig‘ilishda ulamolar diniy masalalarni birgalikda muhokama qilib, umumiy yechimga kelish an’anasini boshlab berdilar. Bu esa musulmon ummatining birdamligini mustahkamlaydi, ixtiloflarning oldini oladi va turkiy xalqlar orasidagi birdamlikni kuchaytirishga xizmat qiladi.
Qizg‘in bahs-munozaralarga boy bo‘lgan yig‘ilishda qo‘shma qarorlar yuzasidan chiqarilgan fatvolar loyihalarini ko‘rib chiqish va imzolanish uchun Turkiy davlatlar muftiylari kengashiga taqdim qilindi.
Ma’lumot o‘rnida, Turkiy davlatlar muftiylar kengashi huzuridagi Fatvo hay’ati 2023 yil 25 noyabr kuni Toshkentda o‘tkazilgan Turkiy davlatlar muftiylari kengashining IV yig‘ilishida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining taklifi bilan tuzilgan edi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati