وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٢
102. VaularSulaymonpodshohligidagishaytonlaro'qigannarsagaergashibketishdi. Sulaymonkofirbo'lmadi, lekinodamlargasehro'rgatishganiuchunshaytonlarkofirbo'lishdihamdaBobilshahridaHorutvaMorutismliikkifarishtagatushgannarsagaergashishdi. Holbukiikkovi: "Bizlarsinovmiz, yanakofirbo'libqolma" demayturibhechkimgasehro'rgatmasedi. Ikkovidaner-xotinorasinibuzishnio'rganishardi, vaholanki, ularAllohiznisizhechkimgazararetkazaolishmaydi. Ularo'zlarigazararlivabefoydanarsanio'rganishadi. Axirunialmashtirgangaoxiratdanasibayo'qliginibilishadi-ku! Nasibalarininaqadaryomonnarsagasotibyuborishganinibilishmasmikin?!
Ya'ni, yahudiylar o'z dinlari va kitoblarini bir chetga qo'yib, sehr va jodu o'rganishga kirishib ketishdi. Ularga sehr ikki tarafdan ma'lum bo'lgan edi: birinchisi – hazrati Sulaymon podshohligi zamonida insonlar va shaytonlar aralashib yurishardi, uni o'sha shaytonlardan o'rganishgan. "Bu toifa sehrni Sulaymon alayhissalomga nisbat berardi. Ular: "Sulaymon alayhissalom payg'ambar emas, balki bir sehrgardir, shu sehr quvvatidan insonlar va jinlarga barobar hukmronlik qiladi", deb bo'hton qilishardi. Buning ziddiga ushbu oyat nozil bo'ldi" (Ibn Ishoq zikr qilgan, Sobuniyning "Ravoi'ul bayon" tafsiri, 1-juz).
Alloh taolo ularning bu gapi behudaligini bayon qilib marhamat etadiki, sehr Sulaymonning ishi emas, chunki u kufrdir, Sulaymon esa kofir emas. Ikkinchi tomondan, Bobil aholisi Horut va Morut ismli ikki farishtadan sehr o'rgangan. Ammo ular sehr o'rganmoqchi bo'lganlarni "Biz Alloh tomonidan yuborilgan bir fitna-sinovmiz, yana kofir bo'lib qolmanglar" deb albatta ogohlantirishar edi. Shunga rozi bo'lganlargagina sehr o'rgatishar edi. Imoni zaiflar oxiratlarini dunyoga sotishdi va sehr orqali ko'pchilikka zararlari tegib, imondan bebahra qolishdi. Hozirda ham aksar sehrgarlar sehrni qabih niyatda, er-xotinni ajratish yoki do'stlar orasini buzish, insonlar o'rtasiga dushmanlik solish, jamiyatda fasod tarqatish kabi ishlarda qo'llashadi. Kim sehrni bir insonga ozor va zarar etkazish uchun ishlatsa, haq yo'ldan adashadi, imon gavharidan ajraydi, chunki sehr kishi imonining sinovidir.
Imron ibn Horis aytadi: "Biz Ibn Abbos oldida o'tirgan edik. U kishi bunday dedilar: "Shaytonlar osmondan xabarlarni o'g'rincha eshitib olar, so'ng bitta rostiga etmishta yolg'on qo'shib, odamlar diliga singdirar edi. Buni Sulaymon alayhissalom bilib qoldilar va barcha xabarlarni to'plab kursilari ostiga ko'mib qo'ydilar. U zot vafot etgach, yo'l shaytoni turib (odamlarga): "Sulaymonning berkitilgan xazinasini ko'rsataymi? Bu kabi xazina undan boshqada yo'q", dedi. Odamlar rozi bo'lishganida u: "Hazina kursi tagida", dedi. Odamlar uni topib: "Bu Sulaymonning sehri, u bilan ummatni sehrlagan", deyishdi. Alloh taolo Sulaymon alayhissalomni oqlab, ushbu oyatni nozil qildi".
Kalbiy esa bunday deydi: "Shaytonlar Osifning tilidan sehr va har xil ruqiyalarni (duolarni) yozib: "Bular Osif ibn Barhiyaning Sulaymon podshohga o'rgatgan narsalari", deya Alloh u kishining podshohligini olayotganida mehroblari ostiga ko'mib qo'yishdi. Sulaymon alayhissalom buni sezmadilar. U kishi vafot etgach mehrob ostidan boyagi narsalarni chiqarib olishdi va odamlarga: "Sulaymon sizlarga shu narsalar bilan hukmronlik qilgan, sizlar ham buni o'rganinglar", deyishdi. Bani Isroil olimlari buni o'rganib: "Alloh saqlasin, bu Sulaymonning ilmi emas", deyishdi. Ammo johil kimsalar "Sulaymonning ilmi shu ekan" deya uni o'rganishga kirishib ketishdi va payg'ambarlarining kitobini inkor qilishdi. Shunday qilib, Sulaymon alayhissalomga tuhmatu bo'htonlar yog'ildi va bu to Alloh Muhammad alayhissalomni yuborguncha davom etdi. Alloh Sarvari olamga Sulaymon alayhissalomning bu narsalardan pokligini aytib, ushbu oyatni nozil qildi" (Asbabun-nuzul", 23-bet).
Sehr kufrdir, halok qiluvchi etti ulkan gunohdan (gunohi kabiradan) biridir. Sehr bilan shug'ullanuvchilar kofirdir, ularning jazosi juda qattiqdir. Sehrdan topilgan pul esa harom va jirkanchlidir. Ba'zi ilmsiz, johil kimsalarning boshqalarga zulm qilish yoki g'animlaridan o'ch olish yoxud boshqa sehrgarning sehrini qaytarish uchun sehrgarga borishlari, uning so'ziga ishonishlari ham haromdir. Sehrdan oxirat uchun hech qanday foyda yo'q, aksincha uning zarari katta. Alloh taoloning iznisiz sehrgar hech kimga zarar etkaza olmaydi. Sehr va jodu bilan shug'ullanuvchilar buning o'rniga din va Kitobni o'rganishsa, savobga erishgan bo'lishardi. Mo'min-musulmonlar hayot qiyinchiliklarida faqat Allohdan yordam istashlari, duo va iltijolar bilan Uning O'zigagina yuzlanishlari darkor. Shayton, jin va sehrgarlar yomonligidan saqlanish uchun Qur'oni karim suralarini o'qib yurishga targ'ib qilinadi. Hadisi sharifda bunday hollarda Yosin, Hashr surasining oxiri, Qadr, Kafirun, Ixlos, Falaq, Nas suralarini, Oyatul-Kursiy va boshqa sura-oyatlarni muntazam o'qib yurish tavsiya etiladi (Aliyul Qori, "Mirqotul-mafotih", 8-juz).
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞۚ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٣
103. Agar ular bilishsa, imon keltirib, Allohdan qo'rqishganida Alloh huzuridagi savoblari yaxshiroq edi.
Allohga imon keltirish va har ishda Undan qo'rqish mo'minlikning asosiy talablaridandir. Agar kufr va shirk yo'lini tutgan kimsalar Allohga imon keltirib, U Zotdan qo'rqishganida Parvardigorlarining huzurida ulkan savoblarni qo'lga kiritgan, Uning taqvoli bandalariga va'da qilgan ajr-mukofotlarini qo'lga kiritgan bo'lishardi. Alloh taolo shunga buyuradi: "Ey mo'minlar, Allohdan qo'rqinglar! Har kim ertasi uchun nima tayyorlab qo'yganiga qarasin! Allohdan qo'rqinglar, chunki Alloh chindan ham qilayotgan amallaringizdan xabardordir" (Hashr, 18). Imom Abu Lays Misriy rahmatullohi alayh shunday yozadi: "Alloh taolodan qo'rqqan kishi tilini yolg'ondan, g'iybatdan, boshqalarga bo'hton qilishdan, bekorchi so'zlarni aytishdan tiyadi, hamisha Alloh taoloning zikri, Qur'on tilovati va ma'rifiy suhbatlar ila mashg'ul bo'ladi; qalbida musulmon qardoshlariga nisbatan dushmanlik, kin, adovat, hasad kabi g'ayriinsoniy illatlar bo'lmaydi; ko'zini qarash taqiqlangan narsalardan to'sadi, dunyoga ibrat nazari bilan boqadi; me'dasini nopok luqmalardan asraydi; qo'lini faqat Alloh rozi bo'ladigan narsalargagina uzatadi; oyog'i isyon yo'lida emas, toat, ibodat yo'lida, ilm majlislari sari odimlaydi; Alloh taolodan qo'rqqan odam faqat Uning rizosi uchun, Uning O'zigagina ibodat qiladi, riyodan va o'zini hamda ishlarini insonlarga ko'z-ko'z qilishdan va ikkiyuzlamachilikdan saqlanadi".
1. Diniy ibodatlarni bajarish
1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.
1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.
1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).
2. Oilaga yaxshilik qilish
2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).
2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
3. Ilm olish, kitob o‘qish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.
4. Tafakkurga vaqt ajratish
Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.
5. Muhtojlarga yordam berish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).
6. Silai rahm qilish
Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).
7. Sport bilan shug‘ullanish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.
8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish
Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).
Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!
Davron NURMUHAMMAD