Barchamiz yaxshi bilamizki, Qadr kechasi yilning eng ulug‘ kechasidir. Bu kecha eng ulug‘ oy ichiga yashirilgan. U kechada qilingan ibodatlar, duolar, zikrlar Qadr kechasi mavjud bo‘lmagan boshqa ming oydan yaxshiroqdir. Bu haqida Qur’onda ochiq aytib qo‘yilgan. Alloh taolo shunday marhamat qiladi:
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
“Laylatul Qadr ming oydin yaxshiroqdir” (Qadr surasi, 3-oyat).
Qur’on nozil bo‘lgan bu kechada duolar ijobat bo‘ladi, amallarning savobi juda ulug‘ bo‘ladi. Bu kechada qilinadigan duo haqida hadisi shariflarda kelgan.
عن عائِشةَ رَضِيَ اللهُ عنها قالت: قلتُ: يا رسولَ اللهِ، أرأيتَ إنْ عَلِمْتُ أيُّ ليلةٍ ليلةُ القَدرِ، ما أقولُ فيها؟ قال: قُولي: اللَّهُمَّ، إنِكَّ عَفُوٌّ تُحِبُّ العَفوَ فاعْفُ عَنِّي
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi, u kishi aytdilar: «Ey Rasululloh, agar Qadr kechasi qaysi kecha ekanini bilsam (ya’ni, qadr kechasini topishga muvaffaq bo‘lsam), unda nima deb duo qilay?» dedim. U zot: «Allohumma innaka Afuvvun tuhibbul afva fa’fu ’anniy» deb ayt!» dedilar». Imom Ahmad, Termiziy, Ibn Moja, Nasoiy, Hokim, Bayhaqiy rivoyat qilishgan.
Duoning ma’nosi: «Yo Alloh, albatta, Sen Afuvvsan (gunohlarni kechiruvchi, afv qiluvchisan), kechirishni yaxshi ko‘rasan, meni afv qilgin, kechirgin».
Ulug‘ kechada Oisha onamizga tavsiya qilinayotgan duoni ko‘ryapsizmi?
Oisha onamiz barcha onalarimiz ichida eng yoshi bo‘lganlar.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ayollari ichidan faqat u kishiga bokira hollarida uylanganlar.
Onamizga bo‘hton qilishganda Alloh taoloning O‘zi oyatlar nozil qilib, onamizning pokliklarini e’lon qilgan. Bu oyatlar qiyomatga qadar tilovat qilinadi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam umrlari oxirida betob bo‘lganlarida Oisha onamizning uylarida qolishga boshqa onalarimizdan ruxsat olganlar.
Sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning qabrlari ham Oisha onamiz roziyallohu anhoning hujralarida bo‘ldi.
Odamlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan kimni ko‘proq yaxshi ko‘rishlari haqida so‘rashganida u zot alayhissalom “Oishani” deganlar. “Erkaklardanchi?” deyishganda, “Uning otasini” deb javob berganlar.
Mana shu aytilganlar onamizning fazilatlari naqadar ulug‘ligini ko‘rsatadi. Mana shunday maqomdagi kishiga Qadr kechasida Alloh taolodan afv, kechirim so‘rash buyurilmoqda.
Endi biz ko‘zimizni kattaroq ochaylik! Qadr kechasini g‘animat bilib, bu kechada ko‘proq ibodat qilishga, Robbimizdan ko‘proq mag‘firat so‘rashga harakat qilaylik! Zero, har bir inson xatokordir. Xato qiluvchilarning yaxshisi esa tavba qiluvchilardir.
Alloh taolo bizga rahm qilsin! Gunohlarimizni kechirsin! Qadr kechasida ixlos bilan ibodat qilib, gunohlarimiz kechirilishini nasib etsin!
Nozimjon Iminjonov tayyorladi
Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga amal qilsak bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).
Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.