Tanlovga!
Ramazon xayr-baraka oyidir. Chunki, bu oyda qilingan har bir nafl ibodat uchun farz amalining savobi, bitta farz amali uchun esa, boshqa oyda qilingan yetmishta farz amalining savobi beriladi. Shuning uchun Musulmonlar bu oyda Alloh taologa yoqadigan va uni rozi qiladigan amallarga shoshiladilar.
Quyida bu oyda qilinadigan eng afzal amallarni sanab o‘tamiz:
- Ro‘za tutishlik. Ro‘za tutishlik faqatgina yeb-ichishdan tiyilish emas, balki har qanday ma’siyatlar va yolg‘on, tuhmat va g‘iybat kabi Allohning g‘azabini keltiradigan amallardan ham uzoq bo‘lish lozim.
- Qur’on tilovat qilish. Bu oyda Qur’on tilovat qilish Alloh taologa eng mahbub ishlardandir.
- Namozlarni ko‘paytirish. Farz bo‘lgan 5 mahal namozdan tashqari, sunnat va nafl ibodatlarini ham ko‘paytirish lozim. Xususan, jamoat bilan o‘qiladigan Taroveh namozlarni g‘animat bilish kerak.
- Silai-rahm qilish. Yaqinlar va qarindoshlarni ziyorat qilish. Chunki bunday amallar kishilar o‘rtasida o‘zaro muhabbat rishtalarini mustahkamlaydi.
- Xayr-ehson qilish. Bu oyda sadaqa qilish – eng afzal ishlardan bo‘lib, Alloh taolo bu amalni qiluvchini O‘zi mukofotlaydi. Shuningdek, Rosululloh sollallohu alayhi vasallam bu oyda boshqa oylardan ko‘ra saxiyroq bo‘lar edilar.
- Zikrlarni ko‘paytirish. Bu oyda qilinadigan zikr, tasbeh va istig‘for uchun ko‘p savob beriladi. Bundan tashqari, bunday amallar yomonlik eshiklarini yopib, mag‘firat eshiklarini ochadi va qalbni xotirjam qiladi. Hamda nafsni harom ishlardan uzoq qiladi.
- Zakot berish. Musulmonlar bu oyda zakotlarini faqir va miskinlarga beradilar.
- E’tikof o‘tirish. Bu oyda musulmonlar ko‘proq vaqtlarini masjidlarda namoz o‘qish, Qur’on tilovat qilish va Alloh taoloni zikr qilish bilan o‘tkazishga haris bo‘lishlari lozim. Asosan, Ramazonning oxirgi kunlarida. Chunki, Rosululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazonning oxirgi o‘n kunligida e’tikof o‘tirar edilar.
- Laylatul qadr kechasini bedor o‘tkazish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalarini Laylatul qadrni topishga va uni bedor o‘tkazishga undar edilar. Chunki, Alloh taolo bu kunning qadrini boshqa kunlarning mingtasidan afzal qilgan.
- Quyosh chiqqunicha masjidda o‘tirish. Bomdod namozidan so‘ng to quyosh chiqquncha masjidda o‘tirish mustahab amal hisoblanadi. Chunki, Rosululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalarni shunday qilishga chaqirar edilar.
- Ramazon kunlarida Umra ziyoratini qilish. Chunki, bu oyda qilingan Umra Haj ibodatiga tenglashtiriladi.
Alloh taolo barchamizni bu oyda shunday fazilatli amallarni bajarishga muvaffaq aylasin.
Toshkent Islom instituti talabasi
Muhammad Ali Muhyiddin
Hayotda shunday sohalar borki, ularni mukammal egallash uchun butun umr o‘qib-izlanish lozim. Ana shunday kasblardan biri imom-xatiblikdir. Kimdir bu kasb egalariga oson tutishi mumkin. Lekin yetuk imom bo‘lish uchun to‘rt yil madrasa, to‘rt yil diniy oliy ta’lim dargohida o‘qishning o‘zi kamlik qiladi. Chunki imom o‘zi uchun ham jamoat uchun Alloh oldida burchli bo‘lsa, el oldidiga javobgarlik ham katta mas’uliyat yuklaydi. Bu mas’uliyat va xalq ishonchini oqlashning birdan bir yo‘li ilm va taqvodir.
So‘nggi yillarda ilm-fanning barcha yo‘nalishlar qatori diniy-ma’rifiy xususan, shariat, fiqh, aqoid kabi ilmlarni o‘rganish uchun keng yo‘llar ochildi. Bu borada Samarqandda Hadis ilmi oliy maktabi, Imom Moturidiy markazi qoshida Kalom ilmi, Farg‘onada – Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabi, Buxoroda – Bahouddin Naqshband markazida tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda – Abu Muin Nasafiy markazida aqida ilmi maktabini tashkil etilishi o‘z samarasini berib kelayotir. Chunki imom-xatiblarning madrasa va oliy ta’lim dargohida olgan bilimlarini mustahkamlash, ularni yanada chuqurlashtirish, yangi zamonaviy diniy masalalarni keng o‘rganishda mazkur maktablar muhim ahamiyat kasb etyapti. Bir so‘z bilan aytganda, bu maktablar imom-xatiblarni chin ma’noda sohaning yetuk egasiga aylanishiga zamin bo‘layotir.
Ayni kunda Farg‘ona viloyatidagi Marg‘inoniy ilmiy markazida islom huquqi maktabida yigirmadan ortiq vodiylik imom-xatiblar o‘z ish joylaridan uzilmagan holda diniy bilimlarini yana mustahkamlab, fiqh ilmini chuqurroq o‘rganmoqdalar. Ularga tajribali imom-xatiblar Ubaydulloh domla Abdullayev, Ibrohimjon domla Qodirov va Ahmadxon domla Nizomovlar ustoz-shogird an’anasi asosida ta’lim bermoqdalar. Shu kunga qadar tinglovchilar mazkur ustozlar ko‘magida “Muxtasarul-viqoya”, “Alfiqhul-akbar” kitoblari o‘qib tugatishdi. Ayni vaqtda “Kanzul-daqoiq” va Mulla Aliy Qorining “Alfiqhul-akbar”ga yozgan “Sharhul fiqhil Akbar” kitoblari mutolaa qilinib, asarlar batafsil o‘ranilmoqda. Ushbu asarlar Ahli sunna val jamoa aqidasi asosida mo‘min-musulmonlarni to‘g‘ri aqida hamda dinimiz ta’limotlariga amal qilishda vasatiy tarzda yurishlarida asosiy manbalardir.
Ta’kidlash joizki, imom-xatiblarning mazkur ilm dargohida olayotgan bilim va malakalari faoliyatlari uchun nihoyatda manfaatli bo‘lmoqda. Zero, turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib adashgan yurtdoshlarimizni to‘g‘ri yo‘lga boshlash, mo‘min-musulmonlarga Ahli sunna val-jamoa va Hanafiy fiqhi asosida islom ta’limotlarini yetkazish, dolzarb mavzularda chiqish qilish, maqolalar yozishda bu dargohdan olinayotgan ilmiy va hayotiy tajribalar muhim ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, turli uchrashuvlar va mahallalarda olib borilayotgan targ‘ibot tadbirlarida ham mazkur ilmiy maktabda hosil qilingan bilim va ko‘nikmalar asqotmoqda. Imom-xatiblar o‘rtasidagi bilimlar bellashuvida ham mazkur maktab tinglovchilari o‘zini har tomonlama namoyon etayotgani ham e’tiborga molik. Shu bilan birga maktab tinglovchilarining bir qanchasi ilmiy izlanishlarda davom etib, o‘z tadqiqotlari bilan dinimiz ravnaqiga o‘z hissalarini qo‘shmoqdalar.
Ma’lumki, ilk o‘rta asrlarda Farg‘ona vodiysida fiqh maktabi shakllanib, buyuk allomalar yetishib chiqdi. Birgina Burhoniddin Marg‘inoniy islom xuquqshunosligi borasida beqiyos asarlar ta’lif etgani barchaga ma’lum. Bugun u kishining “al-Hidoya” asari butun musulmon olamida mashhur bo‘lib, islom huquqi – fiqh bo‘yicha eng aniq, mukammal asar sifatida tan olingan.
Bugun ham mazkur an’analar qayta tiklanib, yurtimiz yana ilmu ma’rifat, olim ulamolar diyoriga aylanayotgani quvonarli holdir.
Rahmatulloh JALILOV,
Farg‘ona viloyati vakilligi Matbuot kotibi
(Hidoyat jurnali, 12-son)