أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِي حَآجَّ إِبۡرَٰهِۧمَ فِي رَبِّهِۦٓ أَنۡ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ رَبِّيَ ٱلَّذِي يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا۠ أُحۡيِۦ وَأُمِيتُۖ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَأۡتِي بِٱلشَّمۡسِ مِنَ ٱلۡمَشۡرِقِ فَأۡتِ بِهَا مِنَ ٱلۡمَغۡرِبِ فَبُهِتَ ٱلَّذِي كَفَرَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ٢٥٨
Иброҳим алайҳиссалом замонларида подшоҳлик қилган Намруд ибн Канъон ўз салтанатига мағрурланиб, келганларни ўзига сажда қилдирар эди. Иброҳим алайҳиссалом келганларида сажда қилмадилар. Намруд: "Нега менга сажда қилмадинг?" деб сўраганида: "Мен Парвардигоримдан бошқага сажда қилмайман", деб жавоб бердилар. У: "Мен ҳам парвардигорман", деди. Ҳазрати Иброҳим: "Бир томчи сувдан пайдо бўлган инсонни парвардигор санамайман, менинг Парвардигорим ўлдиради ва жон ато қилади", дедилар. Шунда Намруд зиндонда ётган икки маҳбусни олдириб келиб, ҳамманинг олдида бегуноҳини ўлдирди, гуноҳкорини озод қилиб юборгач: "Кўрдингми, мен кимни хоҳласам ўлдираман, кимни хоҳласам омон қолдираман", деди. Кейин ҳазрати Иброҳим подшоҳ агар шунчалик қудратли бўлса, унда Парвардигор шарқдан чиқараётган қуёшни ғарбдан чиқаришни буюрдилар. Кофир подшоҳ бунга қодир бўлмагани учун довдираб, саросимага тушиб шармандаси чиқди.
Бугунги кунда “жиҳод” сўзи атрофида турли нотўғри тушунчалар тарқалмоқда. Айримлар уни ғаразли мақсадларда талқин қилиб, ёшларимизни алдашга, тўғри йўлдан оғдиришга ҳаракат қилмоқда. Шунинг учун ҳам биз ҳақиқий жиҳод нима эканини билишимиз, унинг тарихий ва шариатдаги ўрнини тўғри англашимиз жуда муҳимдир.
Жиҳод бу – ижтимоий тармоқларда кенг тарқалаётган баъзи бир “даъватчилар” даъво қилаётганидек исломни куч билан ёйиш, қурол ёрдамида тарқатиш воситаси эмас. Аксинча, душманликни кетказиш, зулмни бартараф этиш ва заифларни ҳимоя қилиш йўлидир.
Тарихдан маълумки, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларни иложи борича қўлни тийишга ва мушрикларни кечиришга чақирар эдилар. Ҳатто ўзини ҳимоя қилиш учун ҳам кофирларга қарши жанг қилишга рухсат йўқ эди. Аллоҳ таоло: “Ўзларига қарши уруш очилганларга зулм қилингани учун уларга (уруш учун) изн берилди. Аллоҳ уларга нусрат беришга ўта қодирдир” (Ҳаж 39) оятини нозил қилди ва бу мусулмонлар учун кофирларга қарши уруш қилишга изн берувчи биринчи оят бўлди. Эътибор беринг! Аллоҳ таоло “Ўзларига қарши уруш очилганларга зулм қилингани учун…” демоқда. Демак, Қурайш кофирлари Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ва у зотнинг саҳобаи киромларига истаганларича озор беришган, зулм қилишган ва мусулмонларга қарши уруш очишган. Ва ниҳоят мазкур оят карима билан мусулмонларга мазлум бўлганлари, азоб-уқубатга қолганлари учун кофирларга қарши уруш қилишга рухсат берилган.
Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, жиҳод – ҳеч қачон ҳукумат барпо қилиш ёки йўқ жойдан қўзғолон кўтариш учун жорий этилмаган.
Бугунги тинчлик ва мусулмонлар ибодатларини эмин-эркин бажараётган замонда ижтимоий тармоқлар орқали жиҳод оятларидан ўз манфаатлари йўлида фойдаланишмоқда.
Қуръони каримда жиҳод ва қитолдан кўра жуда кўп учрайдиган ва такрор-такрор келадиган “афв”, “кечирим”, “лутф”, “адолат” каби сўзларни ҳам борлигини унутманг! Ёшларнинг умрини хазон қилманг! .
Демак, жиҳод – бу қурол ёрдамида исломни тарқатиш ёки нотинчлик чиқариш эмас, нафсга қарши курашишдир. Бугун тинчлик ҳукм сураётган юртимизда асосий жиҳод – илм олиш, яхшиликка даъват қилиш, ёмонликдан қайтариш ва нафсни ислоҳ қилишдир.
Ҳақиқий нажот – бирликда, тинчликда ва тўғри ақидададир.
Алимардон Кароматов,
Хожа Бухорий ўрта махсус ислом таълим муассасаси
Матбуот котиби