16 Сентябр, 2025, 24 Рабиъул аввал, 1447
16 Сентябр, 2025, 24 Рабиъул аввал, 1447
1. Яшаб турган уй-жойлари, кийиб турадиган кийимлари, минилиб турадиган улов, озиқ-овқат, пардоз буюмлари (агар тилла, кумушдан ясалмаган бўлса), гавҳар, маржон, ёқут, зумрад (агар сотиш учун сақланмаётган бўлса) олимнинг фойдаланиб турган китоблари, касб-ҳунар асбоблари каби нарсалардан закот берилмайди. Бўёқчининг идишдаги бўёғидан, тери ошловчининг идишдаги ёғ-мойларидан закот берилади. Кирчининг кир совунидан закот берилмайди. (“Фатовойи Оламгирия”, “Кифоя”)
2. Гаровга қўйган бойлиги, мадомики, гаровга олган киши қўлида экан, ундан закот бериш вожиб эмас. (“Фатовойи Оламгирия”, “Кифоя”)
3. Бўйнига олмай юрган қарздорга қарши далил-ҳужжатга эга бўлиб қолса ва қарзни ундириб олса, ўтган йиллар учун закот вожиб эмас. (“Фатовойи Оламгирия”, “Кифоя”)
4. Одамлардан қарздор киши агар бойлигидан қарзига берадиган бўлса, нисобдан камайиб қоладиган бўлса, унга закот вожиб эмас. Аммо назр, каффорат, фитр садақаси, ҳаж пули каби Аллоҳнинг ҳақлари ҳам зиммасидаги қарзи ҳисобланади. Лекин бу қарзлар закотга тўсқинлик қилмайди, яъни мазкур жойларга сарф қилса, нисобдан камайиб қолиш эҳтимоли бўлса ҳам закот бераверади. (“Фатовойи Оламгирия”, “Кифоя”)
5. Қарздор узоқ жойга қочиб кетса, қаралади, агар қарз берган одам уни топиб келишга қодир бўла туриб, ҳаракат қилмаса, закот соқит бўлмайди, топиб келишга имконияти бўлмаса, қарздордаги пулдан закот бермайди. (“Фатовойи Оламгирия”, “Кифоя”)
Фатво ҳайъати
Инсон нафси доимо ўзгариб туради. Нафс Аллоҳга яқин ёки узоқлигига қараб бешта даражага ажралади.
Биринчи даража – нафси аммора (ёмонликка буюрувчи нафс)дир. У ҳар доим эгасини гуноҳга, лоқайдликка ундайди. Бундай нафс ҳақида сўфийлар жаноби ва имоми Жунайд Бағдодий қуддиса сирраҳу ҳазратлари марҳамат этадилар: “Нафси аммора руҳий ҳалокатга чақиради ва инсоннинг душманларига хизмат қилади”.
Бу ерда Жунайд Бағдодий қуддиса сирраҳу душман деганда Одам фарзандларига дунёвий ҳаёт ва гуноҳ ишларни жозибали қилиб кўрсатувчи шайтонни назарда тутганлар.
Иккинчи даража – нафси лаввома (маломат этувчи нафс)дир. Бу даражадаги нафс ўз соҳибини содир этган гуноҳлари учун ёмонлаб, таъна-маломат қилади.
Учинчи даража – нафси мулҳима (руҳлантирувчи, илҳомлантирувчи)дир. Бу даражадаги нафс ўз соҳибини хайрга ишонтириб, яхшилик қилишга чақиради.
Тўртинчи даража – нафси розия (рози бўлган нафс)дир. Бу даражадаги нафс Аллоҳнинг ҳокимияти ва Унинг ҳукмларидан рози бўлган нафсдир. Бу нафс Аллоҳга батамом итоат этувчи, Аллоҳ у учун нимани ихтиёр этган бўлса, барчасини қабул қилгувчидир.
Бешинчи даража – нафси марзия (Аллоҳ рози бўлган, мақбул нафс)дир. Бу барчадан кучли ва қудрати чексиз Аллоҳнинг лутфи ва ризосига сазовор бўлган нафсдир. Мурид бу даражаларга эришиш билан Буюк Қудрат соҳиби Аллоҳни ҳақиқий англаш йўлига биринчи қадамни қўйишга муяссар бўлади.
“Ахлоқус солиҳийн” (Яхшилар ахлоқи) китобидан
Йўлдош Эшбек, Даврон Нурмуҳаммад
таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа